Nghi lễ đốt bếp được người Tày tổ chức trang trọng. Người châm lửa phải là người cao tuổi trong gia đình và có uy tín với bản làng.
Bếp trong cuộc sống của người Tày gắn với nhiều phong tục, tập quán. Người Tày thờ thần bếp ở ngay góc bếp hoặc cắm ống nhang vào bức vách thẳng khuôn bếp cùng viên đá đặt bếp.
Bếp lửa của người Tày - Ảnh: Báo Đắk Lắk)
Mâm cỗ cúng thần bếp là mâm ăn nhưng làm hai tầng (hai mâm chồng lên nhau), mâm trên cúng thần lửa, mâm dưới cúng thần thổ công, trên trốc mâm để một tảng thịt lợn luộc cắt đôi. Khi cúng xong, mâm trên và tảng thịt lợn luộc đưa hai người lập khuôn bếp gói về nhà cho vợ con hưởng, mâm dưới bày ra cho người làm bếp và bốn người nữa cùng ăn ngày vào nhà mới.
Riêng đối với đồng bào người Tày, ngoài nấu chín thức ăn thì bếp lửa còn là nơi để tiếp khách, là nơi thiêng liêng thờ “thần bếp”, ‘thần lửa”. Chính vì vậy có rất nhiều điều kiêng kị liên quan đến bếp lửa, ngồi cạnh bếp lửa sưởi không được đặt chân lên hoặc xê dịch hòn đá và ống tre cắm que hương vì theo quan niệm của người Tày, đây là nơi trú ngụ của “thần lửa”. Các thế hệ đồng bào Tày đều dặn nhau khi đặt quai nồi lên bếp thì phải đặt theo chiều dọc của ngôi nhà khi đun nấu, bởi đặt chiều ngang là hường nằm của người chết.
Bên cạnh đó, khi đưa củi vào bếp nhất định không đưa ngọn vào trước vì họ quan niệm, làm như vậy sẽ khiến con gái của gia chủ ngôi nhà đó sinh ngược. Việc làm bếp lửa cũng phải thật chu toàn, cẩn thận không để phạm đến thần linh, gia chủ phải chọn được ngày lành tháng tốt để tiến hành làm bếp. Thông thường, các ngày lẻ tháng chẵn và ngày chẵn tháng lẻ âm lịch đều là các ngày có thể đắp bếp hoặc tu sửa vì họ cho rằng những ngày đó “thần bếp” sẽ về chầu trời.
Trải qua từ đời này sang đời khác dù cuộc sống có nghèo khó hay sung túc, trong cuộc sống của người Tày vùng cao không thể thiếu bếp lửa, một biểu tượng thiêng liêng và ấm áp.
Bếp trong cuộc sống của người Tày gắn với nhiều phong tục, tập quán. Người Tày thờ thần bếp ở ngay góc bếp hoặc cắm ống nhang vào bức vách thẳng khuôn bếp cùng viên đá đặt bếp.
Bếp lửa của người Tày - Ảnh: Báo Đắk Lắk)
Riêng đối với đồng bào người Tày, ngoài nấu chín thức ăn thì bếp lửa còn là nơi để tiếp khách, là nơi thiêng liêng thờ “thần bếp”, ‘thần lửa”. Chính vì vậy có rất nhiều điều kiêng kị liên quan đến bếp lửa, ngồi cạnh bếp lửa sưởi không được đặt chân lên hoặc xê dịch hòn đá và ống tre cắm que hương vì theo quan niệm của người Tày, đây là nơi trú ngụ của “thần lửa”. Các thế hệ đồng bào Tày đều dặn nhau khi đặt quai nồi lên bếp thì phải đặt theo chiều dọc của ngôi nhà khi đun nấu, bởi đặt chiều ngang là hường nằm của người chết.
Bên cạnh đó, khi đưa củi vào bếp nhất định không đưa ngọn vào trước vì họ quan niệm, làm như vậy sẽ khiến con gái của gia chủ ngôi nhà đó sinh ngược. Việc làm bếp lửa cũng phải thật chu toàn, cẩn thận không để phạm đến thần linh, gia chủ phải chọn được ngày lành tháng tốt để tiến hành làm bếp. Thông thường, các ngày lẻ tháng chẵn và ngày chẵn tháng lẻ âm lịch đều là các ngày có thể đắp bếp hoặc tu sửa vì họ cho rằng những ngày đó “thần bếp” sẽ về chầu trời.
Trải qua từ đời này sang đời khác dù cuộc sống có nghèo khó hay sung túc, trong cuộc sống của người Tày vùng cao không thể thiếu bếp lửa, một biểu tượng thiêng liêng và ấm áp.
Linh Linh (Tổng hợp)
