Đã gần ba năm kể từ ngày xảy ra vụ cháy ngôi nhà Lang cuối cùng của dòng họ Quan Lang người Mường, trong Bảo tàng Văn hóa Mường tại Hòa Bình.
Những bàng hoàng đau xót, rồi ấm ức tức tưởi là những gì Vũ Đức Hiếu, Giám đốc Bảo tàng Mường đã trải qua suốt cả một thời gian dài, khi mà cái nền tro và những cột kèo cháy sém, nham nhở sạm đen từ ngôi nhà trăm tuổi rất quý giá ấy được giữ nguyên trạng để phục vụ công tác điều tra và đánh giá thiệt hại.
Ngần ấy thời gian chờ đợi, dù nhân chứng và danh tính của nhóm khách gây ra vụ cháy đã được xác định, vẫn đến một ngày không chờ đợi, bảo tàng được biết rằng cơ quan chức năng đã tạm đình chỉ điều tra vụ án,...
Những bàng hoàng đau xót, rồi ấm ức tức tưởi là những gì Vũ Đức Hiếu, Giám đốc Bảo tàng Mường đã trải qua suốt cả một thời gian dài, khi mà cái nền tro và những cột kèo cháy sém, nham nhở sạm đen từ ngôi nhà trăm tuổi rất quý giá ấy được giữ nguyên trạng để phục vụ công tác điều tra và đánh giá thiệt hại.
Ngần ấy thời gian chờ đợi, dù nhân chứng và danh tính của nhóm khách gây ra vụ cháy đã được xác định, vẫn đến một ngày không chờ đợi, bảo tàng được biết rằng cơ quan chức năng đã tạm đình chỉ điều tra vụ án,...
Giấc mơ phục dựng Nhà Lang - di sản văn hóa Mường
Vẫn còn đấy những số liệu, bản vẽ kỹ thuật về nhà Lang mà bảo tàng lưu giữ. Những người thợ là đồng bào dân tộc Mường, từng vận chuyển và lắp đặt nhà Lang tại bảo tàng từ năm 2007 cũng vẫn còn và sẵn sàng chia sẻ công sức cũng như hiểu biết, khả năng phục dựng nguyên trạng, chính xác ngôi nhà từ phần chân cột và sàn gỗ còn lại là điều có thể.
Và quan trọng hơn, nhiều lượt khách tham quan, đặc biệt là các đoàn học sinh cùng các thầy, cô giáo tìm đến bảo tàng, đến với nhà Lang trong các cuộc dã ngoại để tìm hiểu và chứng kiến quang cảnh, như một hoạt động giáo dục ý thức bảo vệ di sản. Ai đến cũng thể hiện mối quan tâm trước tổn thất của ngôi nhà Lang hiếm hoi còn lại của di sản văn hóa Hòa Bình.
Thật đúng đắn khi Vũ Đức Hiếu quyết định hồi sinh nhà Lang từ đống tro tàn.
Chiến dịch gây quỹ cộng đồng với tên gọi “Nhà Lang - Giấc mơ hồi sinh” của Bảo tàng Không gian Văn hóa Mường nhằm phục dựng lại nhà Lang đã ra đời từ suy nghĩ ấy. Đồng hành với giấc mơ này, nhiều nhóm nghệ sĩ, và những người bạn Bảo tàng Mường đã nhiệt tình tổ chức được một số sự kiện nghệ thuật diễn ra tại Thủ đô Hà Nội. Các sự kiện này, cùng với chuỗi hoạt động bán vé, bán đấu giá gây quỹ, tọa đàm, kêu gọi cộng đồng các mạng xã hội… đều nằm trong kế hoạch góp sức cùng bảo tàng do chính các nghệ sĩ chủ động xây dựng ý tưởng và thực hiện.
Chiến dịch gây quỹ cộng đồng với tên gọi “Nhà Lang - Giấc mơ hồi sinh” của Bảo tàng Không gian Văn hóa Mường nhằm phục dựng lại nhà Lang đã ra đời từ suy nghĩ ấy. Đồng hành với giấc mơ này, nhiều nhóm nghệ sĩ, và những người bạn Bảo tàng Mường đã nhiệt tình tổ chức được một số sự kiện nghệ thuật diễn ra tại Thủ đô Hà Nội. Các sự kiện này, cùng với chuỗi hoạt động bán vé, bán đấu giá gây quỹ, tọa đàm, kêu gọi cộng đồng các mạng xã hội… đều nằm trong kế hoạch góp sức cùng bảo tàng do chính các nghệ sĩ chủ động xây dựng ý tưởng và thực hiện.
Từng bước một, ngày càng thêm những cá nhân và tập thể quan tâm, Giấc mơ hồi sinh nhà Lang ngày càng gần đến hiện thực hơn. Những người biết đều mong có thể góp tay vào một trong những hoạt động ấy, đều nhen nhóm một nguyện vọng phục hồi một di sản quý báu. Để một hình hài xưa cũ, một dấu vết văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc Mường có thể hiện diện trở lại trong không gian bảo tàng. Để Bảo tàng Không gian văn hóa Mường tiếp tục nhiệt thành và kiên trì với hành trình bảo tồn văn hóa bản địa, tiếp tục phục vụ cộng đồng trong các hoạt động tham quan, du lịch, nghiên cứu, sáng tác…
Cũng bởi chung niềm tiếc nuối, chung lòng trân trọng những giá trị văn hóa mà tiền nhân để lại, “Giấc mơ hồi sinh nhà Lang” đã trở thành giấc mơ của nhiều người chứ không của riêng Vũ Đức Hiếu. Triển lãm ảnh, biểu diễn thời trang, đấu giá các tác phẩm mỹ thuật…, những hành động vì giấc mơ ấy không chỉ có ý nghĩa to lớn đối với nhà Lang Mường, dân tộc Mường mà còn giúp nâng cao ý thức cộng đồng về việc bảo tồn di sản văn hóa. Vì những giá trị tinh thần đẹp đẽ và bền vững, cũng là một thái độ dứt khoát với những ai không hiểu biết và đã coi thường di sản.
Nhìn từ góc nào, đó cũng là một cách ứng xử mới mẻ với di sản, yêu mến giữ gìn và chủ động!
Mong mỏi câu chuyện mới về nhà Lang sẽ tiếp tục được kể bằng nhiều trái tim, giọng nói, nhiều ý nguyện cộng hưởng. Cần 600 triệu đồng để phục dựng ngôi nhà, dẫu con đường đi đến đích còn xa, thông điệp của giấc mơ hồi sinh văn hóa cũng đã được gửi đi và có hồi đáp.
Điều đó thật đáng mừng!
Hà Phạm (Ngày Nay)
Hà Phạm (Ngày Nay)
