Lễ hội Bươn Xao của người Thái Nghệ An

Không gian của lễ hội thuộc 2 bản người Thái là bản Chiềng và bản Ỏn, xã Tiên Kỳ (Tân Kỳ - Nghệ An). Đây là địa bàn cư trú lâu đời của cộng đồng người Thái có tục “cắm phạ” diễn ra vào 17 tháng 8 Âm lịch và lễ Bươn Xao vào ngày 20 tháng 8 Âm lịch.

Một số tài liệu cho rằng, xã Tiên Kỳ từng là nơi hội quân của các nghĩa sỹ Lam Sơn vào thế kỷ 15 trước khi hạ thành Trà Lân cuối năm 1424. Đây cũng là trận công thành thắng lợi tạo đà phản công và giành chiến quả cuối cùng của vua tôi Lê Lợi.

Lễ hội Bươn Xao được huyện Tân Kỳ (Nghệ An) xây dựng kịch bản từ sự kết hợp tục thờ mẫu. Người Thái bản địa truyền tụng truyền thuyết về nguồn gốc của lễ hội là để mừng Nàng Đoi sống lại sau khi các thầy mo lên trời làm lễ tang trở về.

Tại đây cũng còn một số dấu tích một ngôi đền thờ Lê Lợi và tòa thành trên núi. Lễ hội là sự kết hợp của phong tục địa phương và các nét mới khác như tưởng nhơ công ơn vua Lê và các công thần giúp ông hạ thành Trà Lân gần 600 năm về trước.

Lễ hội Bươn Xao có lễ rước từ một cánh đồng ở bản Chiềng đến đền thờ Lê Lợi trên một ngọn núi ở bản Ỏn. Lễ cúng đền là dịp các xóm bản trong xã và một số xã lân cận dâng lễ vật tế Mẹ Nang, Trương Công Hán, Lê Lợi, Lê Lai.

Năm 2022, lễ hội ghi nhận một lượng khách lớn nhất từ trước đến nay. Du khách chủ yếu là cư dân địa phương nhưng cũng đủ nêm kín các con đường lớn nhỏ dẫn vào khu vực lễ hội.