Hồ sơ nghệ thuật bài chòi sẽ hoàn thành trong tháng 3

Hội thảo đã cung cấp thêm tư liệu, cơ sở khoa học khẳng định hình thức diễn xướng dân gian này là một trong những sáng tạo đặc sắc, xứng đáng được UNESSCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Tại Hội thảo này, hầu hết các chuyên gia, các nhà nghiên cứu văn hóa đều thống nhất đề xuất nghệ thuật bài chòi là di sản văn hóa phi vật thể nhân loại.

Trao đổi với phóng viên, TS Đặng Hoành Loan, nhà nghiên cứu âm nhạc truyền thống, thành viên của Hội đồng Di sản quốc gia cho hay, hát bài chòi là một trong những loại hình nghệ thuật dân gian xuất hiện ở các tỉnh Nam Trung bộ cách đây hàng trăm năm, bắt đầu từ quá trình lao động sản xuất, giao thoa văn hóa và sự sáng tạo của người dân lao động. Cụ thể hơn, không gian để hát bài chòi ban đầu là cái chòi canh. Người dân sử dụng chòi thay cho ghế ngồi nên có thể tập hợp được rất nhiều người. Trong không gian những cái chòi (thường làm bằng tre, lợp lá), trong đó có một cái dành riêng cho anh Hiệu - người dẫn dắt cuộc chơi.

Vì thế, có thể nói, bài chòi là loại hình nghệ thuật độc diễn duy nhất ở VN, hấp dẫn hay không, phụ thuộc chủ yếu vào tài năng trình diễn của anh Hiệu. TS Đặng Hoành Loan nhấn mạnh, nếu chúng ta đánh mất nghệ thuật độc diễn thì bài chòi chẳng còn gì để xem nữa.

Được biết, Hội thảo quốc tế về nghệ thuật bài chòi vừa tổ chức tại Bình Định là bước cuối cùng thu thập ý kiến các nhà nghiên cứu để hoàn tất hồ sơ trình UNESCO xem xét công nhận nghệ thuật bài chòi dân gian miền Trung là di sản văn hóa thế giới đại diện của nhân loại.

Theo TS Đặng Hoành Loan, bộ hồ sơ trình UNESCO sẽ có tên gọi Nghệ thuật bài chòi Trung bộ VN đang được kỳ vọng sẽ sớm trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Như vậy, cùng với hồ sơ Nghệ thuật bài chòi, VN hiện còn có hồ sơ Tín ngưỡng thờ Mẫu đang đợi được phong danh trở thành di dản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Theo qui định của UNESCO, mỗi năm tổ chức này chỉ xét duyệt 1 hồ sơ đề nghị công nhận di sản văn hóa phi vật thể cho mỗi quốc gia. Dẫu vậy, vì những giá trị hiếm có cũng như tính độc đáo của nghệ thuật bài chòi mà Bộ VHTT&DL mong muốn trình sớm và mong muốn UNESCO ưu tiên công nhận bài chòi là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Theo kế hoạch, chậm nhất là 31-3-2015, hồ sơ của di sản này phải được hoàn thành và trình Bộ VHTT&DL, tiếp đó trình Chính phủ. Sau đó Chính phủ sẽ trình UNESCO trong tháng 6-2015.

Tự hào về những giá trị của nghệ thuật bài chòi còn được lưu giữ trong cộng đồng, nhưng TS Đặng Hoành Loan cũng cảnh báo về nguy cơ lạm dụng sân khấu hóa bài chòi, khiến những hình thức diễn xướng dân gian có nguy cơ mai một thực sự nếu không sớm được bảo tồn.