12/04/2016 12:36

12/04/2016 12:36

In bài này (Ctrl+P)

Na Hang bảo tồn hát Then, đàn Tính gắn với phát triển du lịch

Đến với huyện Na Hang trong tiết Thanh minh Bính Thân (2016) - một địa phương giàu truyền thống đối với bộ môn nghệ thuật này, chúng tôi càng hiểu thêm về sức sống mãnh liệt của nghệ thuật hát Then, đàn Tính trong đời sống của người dân Tuyên Quang.

 

Du lịch trên hồ thủy điện Tuyên Quang tại Na Hang

“Tung cánh phượng hoàng bay, 

bay qua miền đất lạ í ì 

Dập dìu phượng hoàng qua Chiêm Hóa, 

qua Cổ Yểng về tới Na Hang, 

Tung cánh phượng hoàng thăm hoa phặc phiền 

Về thăm pù Pắc Tạ núi nàng tiên...” 

Đó là những câu mở đầu lời bài hát Then “Na Hang quê anh” mà bà con dân tộc Tày huyện vùng cao này đều nhớ, cùng cất lên khi có hội hè, sinh hoạt văn hóa cộng đồng.
 

 

Đội nghệ thuật hát Then, đàn Tính phục vụ khách du lịch trên hồ thủy điện Tuyên Quang tại Na Hang

 

Hát Then, đàn Tính của dân tộc Tày – Nùng là hình thức nghệ thuật tín  ngưỡng được các dân tộc trong tỉnh Tuyên Quang rất yêu thích. Đến với huyện Na Hang trong tiết Thanh minh Bính Thân (2016) - một địa phương giàu truyền thống đối với bộ môn nghệ thuật này, chúng tôi càng hiểu thêm về sức sống mãnh liệt của nghệ thuật hát Then, đàn Tính trong đời sống của người dân Tuyên Quang. Hát Then và đàn Tính đang khẳng định mình trong đời sống tinh thần của người dân nơi đây.  Sự độc đáo, sức lan tỏa mạnh mẽ của điệu Then và đàn Tính cũng đang trên đường vượt núi rừng ra năm châu… Điệu Then, đàn Tính đã được ngành chức năng lập hồ sơ để đề nghị với UNESCO công nhận di sản phi vật thể đại diện của nhân loại.

 

Chủ tịch UBND huyện Na Hang Hoàng Anh Cương cho biết: Na Hang là huyện vùng cao đa dạng, với 12 dân tộc anh em sinh sống. Mỗi dân tộc trên địa bàn huyện có những nét văn hóa tiêu biểu như hát Then, Cọi của người Tày, hát páo dung của người Dao, múa khèn, múa ô của người Mông…
 

 

Chủ tịch UBND huyện Na Hang Hoàng Anh Cương phát biểu khai mạc Liên hoan Nghệ thuật hát Then, đàn Tính Tày- Nùng huyện Na Hang lần thứ nhất tháng 10/2015

 

Hát Then, đàn Tính từ lâu đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu đối với dân tộc Tày ở Na Hang. Những làn điệu hát Then được những chàng trai, cô gái vùng cao này thể hiện đã phản ánh khá đầy đủ những phong tục tập quán, nét văn hoá đặc sắc của dân tộc Tày. Cùng với lễ hội Lồng tông thì Nghi lễ hát Then, đàn Tính là một di sản văn hoá độc đáo, phản ánh tập quán xã hội và tín ngưỡng của người Tày.

 

Ngôn ngữ lời Then của dân tộc Tày mộc mạc, giàu hình ảnh, gần gũi với đời thường và rất dễ đi vào lòng người. Âm hưởng của những làn điệu Then không chỉ là món ăn tinh thần trong đời sống sinh hoạt của người Tày mà còn góp phần giáo dục nhân cách, lòng biết ơn của con cháu đối với cha mẹ, ông bà, tổ tiên, tình yêu quê hương đất nước, tình yêu đôi lứa và thể hiện ước vọng của con người về cuộc sống bình an.
 

Khai mạc liên hoan nghệ thuật hát Then,đàn tính dân tộc Tày - Nùng huyện Na Hang lần thứ nhất tháng 10/2015. Ảnh: Phúc Thái Sơn

 

Hát Then, đàn Tính đang tồn tại ở hai dạng chính: Then cổ (Then tâm linh phục vụ việc hành nghề tín ngưỡng) và Then mới (Then văn nghệ có cải biên, sáng tác dựa trên âm hưởng Then cổ). Tuy vậy, có một thời gian, hát Then, đàn Tính đứng trước nguy cơ mai một, lớp người trẻ ở những vùng có di sản hát Then, đàn Tính không mấy mặn mà với văn hóa truyền thống này.

 

Khắc phục tình trạng đó, UBND huyện Na Hang đã chỉ đạo Phòng Văn hóa thông tin tích cực tuyên truyền, vận động thành lập các câu lạc bộ hát Then, đàn Tính ở cơ sở thôn bản để truyền dạy cho thế hệ trẻ. Nhiều địa phương trong huyện Na Hang đã tổ chức thành lập được các câu lạc bộ (CLB) hát Then, đàn Tính; ví dụ ngay tại thị trấn Na Hang đã thành lập CLB hát Then – đàn Tính. Các xã Năng Khả, Sơn Phú, Thanh Tương, Yên Hoa, Đà Vị, Côn Lôn, Thượng Nông, Thượng Giáp… đều có CLB hát Then, đàn Tính hoạt động thường xuyên. Trong đó, xã Năng Khả có một vài nghệ nhân tâm huyết với loại hình nghệ thuật này đã mở các lớp dạy hát Then, đàn Tính cho học sinh tiểu học, trung học cơ sở.
 

 

Nghệ nhân hát Then, đàn Tính huyện Na Hang (Tuyên Quang)

 

Chủ tịch UBND huyện Na Hang Hoàng Anh Cương cho rằng: Bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật hát Then, đàn Tính là thế mạnh văn hóa của Na Hang. Trong phong thái biểu diễn, cái gì hay của hát Then, đàn Tính thì tiếp tục phát huy, cái gì không hay, không phù hợp thì loại bỏ. Quan trọng nhất trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị của nghệ thuật hát Then, đàn Tính là phải phổ cập về từng thôn bản để mọi người dân tham gia.

 

Trên cơ sở đó, nhằm duy trì chất lượng sinh hoạt, thu hút nhiều người dân tham gia, tạo phong trào sâu rộng, Trung tâm Văn hóa - Thông tin và Thể thao huyện thường xuyên cử cán bộ hỗ trợ, hướng dẫn các câu lạc bộ tập luyện, hoạt động. Bên cạnh đó, huyện đã tạo điều kiện mời các nghệ nhân am hiểu hát Then đến truyền dạy ở các câu lạc bộ mới thành lập, giúp họ nhanh chóng bắt nhịp với phong trào chung.
 

 

Núi Pắc Tạ (còn gọi núi Nàng Tiên) hồ thủy điện Tuyên Quang. Ảnh: Phúc Thái Sơn

 

Việc thành lập các CLB này ở Na Hang có ý nghĩa rất lớn cho việc bảo tồn và phát huy giá trị của nghệ thuật hát Then, đàn Tính và những làn điệu Then trên địa bàn. Các CLB hát Then, đàn Tính  này sẽ góp phần  làm phong phú thêm cho sản phẩm du lịch sinh thái hồ thủy điện Tuyên Quang, bước đầu thu hút sự quan tâm của du khách đến với Na Hang.

 

Chính vì vậy, Na Hang là huyện đầu tiên của tỉnh Tuyên Quang tổ chức Liên hoan Nghệ thuật hát Then, đàn dân tộc Tính Tày- Nùng lần thứ nhất vào cuối năm 2015 với sự tham gia của các huyện giáp ranh Chiêm Hóa, Lâm Bình (tỉnh Tuyên Quang); Chợ Đồn, Pắc Nặm, Ba Bể (tỉnh Bắc Kạn); Bảo Lâm, Bảo Lạc (tỉnh Cao Bằng) và huyện Bắc Mê (tỉnh Hà Giang). Sự kiện này đã khẳng định sức lan tỏa mạnh mẽ của hát Then, đàn Tính đối với các địa phương trong và ngoài huyện Na Hang.

 

Trong khuôn khổ liên hoan này, huyện Na Hang đã tổ chức Tọa đàm với chủ đề “Bảo tồn và phát triển hát Then, đàn Tính gắn với phát triển kinh tế du lịch”. Tại buổi tọa đàm, các đại biểu đã được nghe lãnh đạo huyện Na Hang trình bày khái quát về những tiềm năng, thế mạnh và những mặt còn hạn chế cần khắc phục, từ đó có biện pháp khôi phục, bảo tồn lạo hình nghệ thuật hát Then, đàn Tính để góp phần phát triển kinh tế du lịch.
 

 

Hồ thủy điện Tuyên Quang tại Ha Hang có nhiều núi đá với nhiều thắng cảnh, được ví là "Vịnh Hạ Long trên cạn"

 

Nhưng điều quan trọng, Liên hoan là sân chơi, tạo điều kiện để các nghệ nhân, diễn viên có dịp gặp gỡ, giao lưu, học hỏi kinh nghiệm, cũng là dịp để củng cổ nâng cao chất lượng hoạt động của các CLB hát Then, đàn Tính. Đồng thời việc làm này cũng giúp đồng bào Tày, Nùng, Thái và cộng đồng ở các địa phương có di sản Then nhận thức đầy đủ hơn về giá trị của di sản; nâng cao ý thức, trách nhiệm tham gia bảo vệ và phát huy giá trị của di sản; thu hút, khuyến khích giới trẻ quan tâm, tự nguyện tìm hiểu, trải nghiệm di sản văn hóa phi vật thể này.

 

Cùng với các loại hình nghệ thuật truyền thống, hát Then, đàn Tính đã được huyện Na Hang đưa vào các chương trình phục vụ phát triển du lịch để khai thác, hỗ trợ bảo tồn, đồng thời tạo điều kiện để loại hình nghệ thuật hát Then, đàn Tính “được sống” trong không gian cộng đồng.
 

Xuân Bân - Tiến Dũng

Link nội dung: https://phuongnam.vanhoavaphattrien.vn/na-hang-bao-ton-hat-then-dan-tinh-gan-voi-phat-trien-du-lich-a5466.html