Lãng du đầu Xuân lên địa đầu cực bắc Tổ quốc: Thăm phố cổ Đồng Văn (Bài 3)

Trong chuyến lãng du đầu xuân Bính Thân lên địa đầu cực bắc của Tổ quốc, chúng tôi đã đến thăm phố cổ thị trấn Đồng Văn (Hà Giang).

Thị trấn Đồng Văn nằm trên cao nguyên đá ở độ cao trung bình từ 1.000- 1.600m so với mặt nước biển, cách TP.Hà Giang hơn 150km. Ở đây có một khu phố và chợ cổ có lối kiến trúc hàng trăm năm tuổi mà vẻ đẹp cổ kính, thâm trầm của nó đã làm du khách như trút hết mệt mỏi sau khi vượt những chặng đường dài để đến với Đồng Văn.
 
 
Tác giả bài viết (đứng bên phải) cùng đồng nghiệp chụp ảnh kỷ niệm trước cổng chợ phố cổ Đồng Văn (Hà Giang)
 
Phố cổ nằm ở trung tâm của thị trấn Đồng Văn nhỏ bé (xưa thuộc tổng Đông Quan, châu Nguyên Bình, phủ Tường Vân, tỉnh Tuyên Quang). Khi mới hình thành, đầu thế kỉ 20, khu phố cổ này chỉ gồm một số gia đình người Mông, Tày, Hoa sinh sống. Khi vào đây chiếm đóng, người Pháp đã có những quy hoạch và để lại những điểm nhấn quan trọng về quy hoạch và kiến trúc, đặc biệt là chợ Đồng Văn, xây bằng đá trong những năm 1920 gần như còn nguyên vẹn đến ngày nay.
 
Phố cổ và chợ cổ Đồng Văn mang đậm nét đặc trưng với tường nhà rất dày bằng đá, hàng cột lớn, nhà xây một hoặc hai tầng mái lợp ngói trên những kết cấu vì kèo bằng gỗ chắc chắn.
 
Đặc trưng nữa dễ nhận thấy ở đây là trước cửa nhà có đèn lồng treo cao để thắp lên khi đêm xuống, xua đi cái lạnh buốt khắc nghiệt của Cao nguyên đá.
 
Mặc dù không có quy mô lớn như phố cổ Hà Nội hay Hội An nhưng nơi đây vẫn mang những bản sắc riêng, hấp dẫn du khách.
 
Ông Cờm Ngọc Vạn, chủ cửa hàng đồ gỗ mỹ nghệ ở 39 phố cổ Đông Văn, nay 68 tuổi, dân tộc Thái, đã 4 đời lập nghiệp tại phố cổ này, cho biết:
 
Phố cổ Đồng Văn hiện vẫn còn khoảng 40 nóc nhà trên dưới 100 tuổi nằm cạnh nhau dưới chân núi đá. Kiến trúc trên mỗi ngôi nhà là sự giao thoa giữa phong cách bản địa và Trung Hoa. Đó là những ngôi nhà hai tầng lớp ngói âm dương hay những chiếc đèn lồng đỏ treo trước hiên. Điều hấp dẫn du khách nhất khi tham quan chính là chợ Đồng Văn.
 
Khu chợ Đồng Văn không rộng, được xây dựng từ những năm 1925-1928, chỉ gồm 3 dãy nhà xây một tầng thấp được xếp hình chữ U, mang đậm vẻ đẹp của cao nguyên đá. Trước đây, người dân phố cổ đều buôn bán ở đây. Chợ phiên Đồng Văn họp vào các chủ nhật hàng tuần. Vì vậy mà cứ các tối thứ 7 trước phiên chợ, từng đôi trai gái người Mông, Tày, Dao, Giáy... lại đưa nhau về đây dạo chơi, thổi khèn uống rượu và hát múa; vào mùa đông khí hậu khắc nghiệt, từng nhóm thanh niên đốt lửa và quây quần bến đống lửa.

Hiện trạng khu phố cổ đã cũ nát, xuống cấp, nhiều nhà mới với lối kiến trúc nhà ống mọc lên phá vỡ nghiêm trọng lối kiến trúc cổ. Du lịch tại thị trấn Đồng Văn vẫn giữ được những giá trị văn hóa truyền thống, chưa bị thương mại hóa quá mức. Vấn đề đặt ra trước mắt cho chính quyền địa phương là phải bảo tồn khu phố cổ Đồng Văn vốn rất dễ bị tổn thương, trên cơ sở phát huy các hoạt động mang bản sắc truyền thống
 
Từ năm 2006, huyện Đồng Văn đã tổ chức "Đêm phố cổ" vào các ngày 14, 15, 16 âm lịch hàng tháng. Trong "Đêm phố cổ" các hộ dân trong khu phố cổ đồng loạt treo đèn lồng đỏ; đồng thời tổ chức một số hoạt động nghệ thuật mang đậm bản sắc khác như trưng bày thổ cẩm các dân tộc, trình diễn văn nghệ và bày bán các món ăn truyền thống của các dân tộc với kỳ vọng thu hút khách du lịch giống như cách người Hội An đã làm. Ghé thăm phố cổ Đồng Văn những ngày đầu xuân Bính Thân, chúng tôi được hòa mình trong không gian văn hóa đậm sắc màu dân tộc.
 
 
Một góc phố cổ Đồng Văn về đêm
 
Đồng bào dân tộc Mông nơi đây có tục lệ ăn Tết kéo dài đến hết tháng giêng, du khách được thưởng thức những món ăn đặc sản như thắng cố, cháo ấu tẩu, nộm tái dê, những món ăn mèn mén, thắng cố, đậu chúa đặc trưng của người dân vùng cao,... … Đến với chợ cổ Đông Văn, ngoài các món ăn đặc sản vùng cao, chúng tôi cũng không thể từ chối, bỏ qua chén rượu ngô thơm mát được chế biến từ ngô, hạt đồ chín ủ với men lá (men lá được chế từ hơn 30 loại thảo dược trên núi rừng) và được chưng cất từ nguồn nước tinh khiết trên núi. Hiện có nhiều loại rượu ngô ngon nổi tiếng như rượu ngô Thanh Vân (Quản Bạ), rượu Nà Mạ (Yên Minh), rượu Thiên Hương (Đồng Văn)... được du khách thập phương ưa chuộng.
 
Diện mạo thị trấn Đồng Văn nay có nhiều đổi thay. Đường sá đi lại thuận lợi hơn trước rất nhiều. Bên cạnh phố cổ Đồng Văn đã mọc lên những khách sạn cao tầng như Khải Hoàn, Trương Anh, Thiên Hương... Trong đó nổi bật là Khách sạn Hoa Cương 9 tầng đưa vào sử dụng từ tháng 4/2015, đạt tiêu chuẩn 3 sao. Chúng tôi đã nghỉ tại khách Hoa Cương với giá 800.000 đ/ phòng 3 giường/đêm, có phục vụ ăn sáng miễn phí. Nhân viên lễ tân của khách sạn Hoa Cương cho biết, chủ khách sạn này ở thành phố Hà Giang lên đây đầu tư, hướng là xây dựng thành khách sạn 5 sao nhưng vì chưa có dịch vụ massage và bể bơi nên khách sạn mới đạt 3 sao. Mùa hè, nhất là mùa hoa tam giác mạch vào các tháng 10, 11, 12 và mùa xuân, du khách vãn cảnh lên cao nguyên đá Đồng Văn nhiều, khách sạn Hoa Cương sử dụng 100% công suất phòng. Những tháng mùa mưa và mùa đông rét đậm, lượng du khách thuê phòng nghỉ thấp, chỉ đạt từ 20 đến 40%.
 
Chia tay phố cổ Đồng Văn xa xôi, dù phải vượt qua nhiều cung đường hiểm trở, gian nan, vất vả  nhưng tôi vẫn thèm muốn trở lại thêm nhiều lần nữa để khám phá vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ của cao nguyên đá cực bắc Tổ quốc.

Bài 4: Khám phá tiếp vẻ đẹp quyến rũ của Hà Giang
 
Vũ Xuân Bân

Link nội dung: https://phuongnam.vanhoavaphattrien.vn/lang-du-dau-xuan-len-dia-dau-cuc-bac-to-quoc-tham-pho-co-dong-van-bai-3-a5012.html