28/10/2015 16:29
Để lời “Then” bay cao, vang xa
Di sản văn hóa “Then” của các dân tộc Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam, từ bao đời nay là một loại hình văn hóa, nghệ thuật dân gian đặc sắc, do nhân dân lao động sáng tạo và luôn gắn liền với cuộc sống hàng ngày, trở thành nhu cầu tất yếu trong đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc.
Nâng cao ý thức bảo tồn, phát huy các giá trị di sản “Then”…
Nhiều năm qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ trương, chủ trì phối hợp với các địa phương có đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Thái có di sản Then, nghệ thuật hát Then - đàn Tính, đến nay đã tổ chức 5 lần Liên hoan nhằm tôn vinh loại hình nghệ thuật đặc sắc này, để nâng cao nhận thức và ý thức giữ gìn, bảo tồn và phát triển di sản văn hóa quý báu của dân tộc.
Tại Liên hoan nghệ thuật hát Then - đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái lần thứ V năm 2015, với sự tham gia biểu diễn của hơn 500 nghệ nhân, diễn viên tham gia đã biểu diễn trên 70 tiết mục đặc sắc thể hiện rõ ý thức bảo tồn, phát huy các giá trị di sản “Then” trong giai đoạn hiện nay của các địa phương là đáng khích lệ; những nét văn hoá truyền thống của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái đã được tái hiện qua các màn biểu diễn nghệ thuật độc đáo. Các nghệ nhân tham gia biểu diễn các giai điệu, nghi thức của then cùng những cung bậc âm thanh đàn tính đã đưa người xem đắm say trong một không gian văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc.
Theo ông Hoàng Đức Hậu, Vụ trưởng Vụ Văn hóa dân tộc, Bộ VHTTDL, Liên hoan hát Then - đàn Tính lần này không chỉ có ý nghĩa là sự gặp gỡ, giao lưu của các thế hệ nghệ nhân, diễn viên các dân tộc Tày, Nùng, Thái mà chính là sự hội tụ của các làn điệu Then, vũ điệu Then, âm nhạc Then ở những vùng miền khác nhau rất đa dạng và phong phú về nội dung, hình thức, về nghệ thuật biểu diễn đầy sáng tạo và tài nghệ của các nghệ nhân. Với các chủ đề “Diễn xướng trích đoạn tổ khúc then cổ”, “Nghi lễ cúng Then”, “Tiễn Then về trời”, “Huyền thoại cây đàn Tính”… qua các làn điệu hát then cổ, Then cải biên rộn rã đã kể lại câu chuyện, truyền thuyết về sự ra đời, tồn tại và phát triển của loại hình nghệ thuật độc đáo này.
Nghệ nhân Hà Ngọc Cao biểu diễn hát Then trong nghi lễ cúng Vía của đồng bào dân tộc Tày, huyện Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang. Ảnh: Minh Đức.
… Để “điệu hát thần tiên” mãi trường tồn
Đã bao đời nay, nghệ thuật hát Then - đàn Tính gắn liền với đời sống xã hội con người các dân tộc Tày, Nùng, Thái trong cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam. Có thể nói mỗi một giai điệu Then, mỗi một lời Then, mỗi một cung đàn Tính, mỗi một điệu múa của Then đó là sự sáng tạo của đồng bào các dân tộc, đó là sự trao gửi tâm tư, ước vọng của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái trong đời sống của mình. Đó cũng là lời mong ước những điều tốt đẹp hướng tới chân thiện mỹ trong cuộc sống của mình.
Lời Then, cung đàn Then, nhịp điệu múa Then, có khi là cầu nối tấm lòng ấy với tổ tiên với đất trời, với thần linh và hơn hết chính là tiếng lòng để bày tỏ, để gắn bó con người với con người trong cuộc sống; những lời Then, giai điệu Then, cung bậc của Then đã làm cho nhiều anh, nhiều chị nên vợ, nên chồng nghĩa tình sâu nặng và với cả nhiều người đi xa thì những cung đàn Then ấy, những lời Then ấy đã trở thành hành trang không thể thiếu được trong cuộc sống của mình. Như vậy để nói lên một điều rằng sức sống của Then, của cây đàn Tính là diệu kỳ, là mãi mãi và trở thành di sản văn hóa hết sức quý báu của các dân tộc Tày, Nùng, Thái góp phần làm nên sự phong phú và đa dạng của nền văn hóa Việt Nam.
Ngoài việc biểu diễn, trình diễn những làn điệu hát Then, múa Then, nội dung Triển lãm trưng bày, giới thiệu hàng nghìn hiện vật, tranh ảnh, sản phẩm với chủ đề “Di sản văn hóa Then Tày, Nùng, Thái Việt Nam”; Hội thảo khoa học quốc tế “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Then của các dân tộc Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” để chúng ta thêm nhận thức, hiểu biết sâu rộng hơn, tự hào hơn về truyền thống văn hóa dân tộc.
Ông Hoàng Đức Hậu cũng cho biết, Liên hoan nghệ thuật hát Then - đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái lần thứ V còn là hoạt động có ý nghĩa góp phần về việc lập Hồ sơ nghệ thuật hát Then Tày, Nùng, Thái Việt Nam trình UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại để lời Then, cung đàn Then bay cao, vang xa khắp mọi miền Tổ quốc và bạn bè quốc tế.
- Từ ngày 24 đến 26/9/2015, Liên hoan nghệ thuật hát Then - đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái lần thứ V đã được tổ chức tại Thành phố Tuyên Quang với sự hội tụ của 500 nghệ nhân, diễn viên đến từ 13 tỉnh, thành phố trong cả nước: Tuyên Quang, Hà Giang, Thái Nguyên, Bắc Giang, Bắc Kạn, Cao Bằng, Đắk Lắk, Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai, Quảng Ninh, Sơn La.
- Ban Tổ chức đã trao 34 giải A cho 18 tập thể, 16 cá nhân xuất sắc; 49 giải B giành cho 38 tập thể, 11 cá nhân tiêu biểu; 5 giải C cho 4 tập thể, 1 cá nhân. Ngoài ra, Ban Tổ chức cũng trao 4 giải A, 4 giải B và 5 giải C cho những đoàn tiêu biểu trong phần triển lãm “Di sản văn hóa then Tày, Nùng, Thái Việt Nam”.
- Liên hoan nghệ thuật hát Then - đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái lần thứ VI năm 2018 sẽ được tổ chức tại tỉnh Hà Giang.
Theo Nguyễn Thị Hải Nhung (Làng Việt Online)
Nhiều năm qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ trương, chủ trì phối hợp với các địa phương có đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Thái có di sản Then, nghệ thuật hát Then - đàn Tính, đến nay đã tổ chức 5 lần Liên hoan nhằm tôn vinh loại hình nghệ thuật đặc sắc này, để nâng cao nhận thức và ý thức giữ gìn, bảo tồn và phát triển di sản văn hóa quý báu của dân tộc.
Tại Liên hoan nghệ thuật hát Then - đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái lần thứ V năm 2015, với sự tham gia biểu diễn của hơn 500 nghệ nhân, diễn viên tham gia đã biểu diễn trên 70 tiết mục đặc sắc thể hiện rõ ý thức bảo tồn, phát huy các giá trị di sản “Then” trong giai đoạn hiện nay của các địa phương là đáng khích lệ; những nét văn hoá truyền thống của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái đã được tái hiện qua các màn biểu diễn nghệ thuật độc đáo. Các nghệ nhân tham gia biểu diễn các giai điệu, nghi thức của then cùng những cung bậc âm thanh đàn tính đã đưa người xem đắm say trong một không gian văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc.
Theo ông Hoàng Đức Hậu, Vụ trưởng Vụ Văn hóa dân tộc, Bộ VHTTDL, Liên hoan hát Then - đàn Tính lần này không chỉ có ý nghĩa là sự gặp gỡ, giao lưu của các thế hệ nghệ nhân, diễn viên các dân tộc Tày, Nùng, Thái mà chính là sự hội tụ của các làn điệu Then, vũ điệu Then, âm nhạc Then ở những vùng miền khác nhau rất đa dạng và phong phú về nội dung, hình thức, về nghệ thuật biểu diễn đầy sáng tạo và tài nghệ của các nghệ nhân. Với các chủ đề “Diễn xướng trích đoạn tổ khúc then cổ”, “Nghi lễ cúng Then”, “Tiễn Then về trời”, “Huyền thoại cây đàn Tính”… qua các làn điệu hát then cổ, Then cải biên rộn rã đã kể lại câu chuyện, truyền thuyết về sự ra đời, tồn tại và phát triển của loại hình nghệ thuật độc đáo này.
Nghệ nhân Hà Ngọc Cao biểu diễn hát Then trong nghi lễ cúng Vía của đồng bào dân tộc Tày, huyện Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang. Ảnh: Minh Đức.
… Để “điệu hát thần tiên” mãi trường tồn
Đã bao đời nay, nghệ thuật hát Then - đàn Tính gắn liền với đời sống xã hội con người các dân tộc Tày, Nùng, Thái trong cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam. Có thể nói mỗi một giai điệu Then, mỗi một lời Then, mỗi một cung đàn Tính, mỗi một điệu múa của Then đó là sự sáng tạo của đồng bào các dân tộc, đó là sự trao gửi tâm tư, ước vọng của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái trong đời sống của mình. Đó cũng là lời mong ước những điều tốt đẹp hướng tới chân thiện mỹ trong cuộc sống của mình.
Lời Then, cung đàn Then, nhịp điệu múa Then, có khi là cầu nối tấm lòng ấy với tổ tiên với đất trời, với thần linh và hơn hết chính là tiếng lòng để bày tỏ, để gắn bó con người với con người trong cuộc sống; những lời Then, giai điệu Then, cung bậc của Then đã làm cho nhiều anh, nhiều chị nên vợ, nên chồng nghĩa tình sâu nặng và với cả nhiều người đi xa thì những cung đàn Then ấy, những lời Then ấy đã trở thành hành trang không thể thiếu được trong cuộc sống của mình. Như vậy để nói lên một điều rằng sức sống của Then, của cây đàn Tính là diệu kỳ, là mãi mãi và trở thành di sản văn hóa hết sức quý báu của các dân tộc Tày, Nùng, Thái góp phần làm nên sự phong phú và đa dạng của nền văn hóa Việt Nam.
Ngoài việc biểu diễn, trình diễn những làn điệu hát Then, múa Then, nội dung Triển lãm trưng bày, giới thiệu hàng nghìn hiện vật, tranh ảnh, sản phẩm với chủ đề “Di sản văn hóa Then Tày, Nùng, Thái Việt Nam”; Hội thảo khoa học quốc tế “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Then của các dân tộc Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” để chúng ta thêm nhận thức, hiểu biết sâu rộng hơn, tự hào hơn về truyền thống văn hóa dân tộc.
Ông Hoàng Đức Hậu cũng cho biết, Liên hoan nghệ thuật hát Then - đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái lần thứ V còn là hoạt động có ý nghĩa góp phần về việc lập Hồ sơ nghệ thuật hát Then Tày, Nùng, Thái Việt Nam trình UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại để lời Then, cung đàn Then bay cao, vang xa khắp mọi miền Tổ quốc và bạn bè quốc tế.
- Từ ngày 24 đến 26/9/2015, Liên hoan nghệ thuật hát Then - đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái lần thứ V đã được tổ chức tại Thành phố Tuyên Quang với sự hội tụ của 500 nghệ nhân, diễn viên đến từ 13 tỉnh, thành phố trong cả nước: Tuyên Quang, Hà Giang, Thái Nguyên, Bắc Giang, Bắc Kạn, Cao Bằng, Đắk Lắk, Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai, Quảng Ninh, Sơn La.
- Ban Tổ chức đã trao 34 giải A cho 18 tập thể, 16 cá nhân xuất sắc; 49 giải B giành cho 38 tập thể, 11 cá nhân tiêu biểu; 5 giải C cho 4 tập thể, 1 cá nhân. Ngoài ra, Ban Tổ chức cũng trao 4 giải A, 4 giải B và 5 giải C cho những đoàn tiêu biểu trong phần triển lãm “Di sản văn hóa then Tày, Nùng, Thái Việt Nam”.
- Liên hoan nghệ thuật hát Then - đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái lần thứ VI năm 2018 sẽ được tổ chức tại tỉnh Hà Giang.
Theo Nguyễn Thị Hải Nhung (Làng Việt Online)
Link nội dung: https://phuongnam.vanhoavaphattrien.vn/de-loi-then-bay-cao-vang-xa-a3515.html