Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam: Luôn đổi mới hoạt động, kiến tạo bản sắc riêng

Được thành lập ngày 24/10/1995, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam nằm trong hệ thống các bảo tàng quốc gia của Việt Nam. Bảo tàng có nhiều chức năng: nghiên cứu, sưu tầm, bảo quản, phục chế hiện vật và tư liệu về các dân tộc; tổ chức trưng bày, trình diễn và những hình thức hoạt động khác để giới thiệu, giáo dục về văn hóa của các dân tộc ở Việt Nam cũng như các nước khác.

Tọa lạc ở đường Nguyễn Văn Huyên (Hà Nội), Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam bao gồm ba khu trưng bày. Khu trưng bày trong tòa Trống Đồng: không gian trưng bày thường xuyên giới thiệu 54 dân tộc ở Việt Nam trải rộng trên 2 tầng của toàn nhà với sự bố trí nội dung tham quan rất logic. Khu trưng bày ngoài trời: là một vườn cây xanh trong đó có nhiều công trình dân gian với các loại hình kiến trúc khác nhau gồm nhà của người Chăm, Dao, HMông, Hà Nhì, Bana, Êđê, Khơme, Tày, Giarai, Cơtu... Ngoài ra còn có vườn thuốc nam, chiếc ghe đua, biểu diễn phường rối nước của các địa phương. Tòa nhà có tên gọi “Cánh diều” là khu trưng bày về các cư dân ngoài Việt Nam, trước hết là các dân tộc ở Đông Nam Á.

Tiến sĩ Bùi Ngọc Quang, Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cho biết;  Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam thể hiện tính chuyên nghiệp, bài bản và sự năng động, sáng tạo trong các hoạt động. Nhiều hình thức trưng bày đã được thực hiện: hàn lâm, cộng đồng; trưng bày trong bảo tàng, trưng bày ngoài bảo tàng, tiếp nhận trưng bày từ bảo tàng nước ngoài…qua đó, đã hình thành nên ở đây kiểu trưng bày mới mẻ, sinh động và có chất lượng cao. thủ pháp trưng bày chủ đạo là kết hợp hiện vật với ảnh tư liệu và hệ thống thông tin, có sử dụng hình thức tái tạo và chiếu phi dân tộc theo  chủ điểm. Hệ thống được chú ý xây dựng một cách khoa học, kiến thức cung cấp cho du khách được tạo thành các cấp độ, thể hiện bằng 3 ngôn ngữ ( Việt, Anh, Pháp). Bên cạnh đó, khu trưng bày ngoài trời được xây dựng theo những quan điểm mới, nổi bật là trưng bày các ngôi nhà cổ có địa chỉ, lai lịch và chủ nhân rõ ràng. Ngoài ra, bên cạnh ba khu trưng bày thường xuyên, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã tổ chức các cuộc trưng bày chuyên đề nhằm giới thiệu những chiều cạnh văn hóa truyền thống, đề cập sự biến đổi văn hóa.

Tiến sĩ Quang cho biết: Bảo tàng luôn chú trọng phương pháp tiếp cận dựa vào cộng đồng, chủ thể văn hóa được vận dụng ở những mức độ khác nhau trong nhiều hoạt động của bảo tàng; chú trọng phát triển công tác giáo dục nói chung và giáo dục trải nghiệm nói riêng; đẩy mạnh hoạt động trình diễn văn hóa, văn nghệ dân gian, trò chơi, nghề thủ công… “ Sự đổi mới trong nhận thức và thực hành theo hướng tiếp cận bảo tàng học hiện đại và nhân học tiên tiến đã giúp cho Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam thành công trên nhiều phương diện, trở thành một bảo tàng có uy tín cao cả ở trong nước và quốc tế. Liên tục nhiều năm qua, Bảo tàng thu hút nửa triệu lượt khách đến tham quan mỗi năm, trong đó có trên 40% là khách quốc tế đến từ gần 100 quốc gia và vùng lãnh thổ”, ông Quang chia sẻ.

Theo Tiến sĩ Bùi Ngọc Quang, Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cho hay,"Trong suốt hành trình, phát triển, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã không ngừng , nỗ lực để trở thành một bảo tàng tiêu biểu về tư duy đổi mới hoạt động, kiến tạo cho mình bản sắc riêng. Bảo tàng không chỉ là nơi lưu giữ, giới thiệu di sản văn hóa các dân tộc, mà còn là không gian học thuật, nơi thử nghiệm các mô hình bảo tàng sống, trưng bày có sự tham gia của cộng đồng, bảo tồn, khai thác và phát huy tri thức dân gian và ứng dụng công nghệ trong giáo dục di sản”. 

Trước đó, chiều ngày 24/10, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã tổ chức hội thảo khoa học “Định hình một phong cách bảo tàng”. Hội thảo tập trung vào các nội dung chính: Nghiên cứu khoa học cơ bản,khoa học ứng dụng cho các hoạt động của bảo tàng; Thủ pháp, ngôn ngữ trưng bày; các vấn đề chuyên sâu về sưu tầm hiện vật, công tác kiểm kê , bảo quản; Ngôn ngữ, vai trò của truyền thông, giáo dục của bảo tàng; Hợp tác trong nước, quốc tế; vấn đề áp dụng công nghệ đối với hoạt động trưng bày, trình diễn của bảo tàng trong giai đoạn hiện nay. Dịp này, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam ra mắt cuốn sách “Định hình một phong cách bảo tàng”, tập hợp các bài viết của các tác giả để nhìn lại chặng đường 30 năm phát triển của bảo tàng.