Nghệ nhân Ưu tú Phạm Quang Hồng: Thanh đồng phải có căn số, đạo đức và nhận thức đúng đắn

Từ một doanh nhân bình thường, ông phát hiện ra năng lực và nguồn năng lượng đặc biệt trong bản thân mà không thể lý giải. Chính điều này đã đưa ông đến với con đường văn hóa dân gian thiêng liêng, đặc biệt là tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt.

Trong quá trình hoạt động, Nghệ nhân Ưu tú Phạm Quang Hồng nhận thức sâu sắc rằng việc bảo tồn di sản và các giá trị văn hóa thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ vừa là vinh dự, vừa là trách nhiệm. Hầu đồng - một nghi lễ mang đậm bản sắc dân tộc, đa màu sắc và giàu yếu tố nghệ thuật - đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Với nhạc cụ cổ truyền thiêng liêng, hầu đồng được xem là một loại hình diễn xướng tâm linh độc đáo, thường diễn ra tại các đền phủ thờ Tứ phủ. Người hành lễ phải có căn số, đạo đức và nhận thức đúng đắn.

Hầu đồng là sự giao thoa giữa âm dương, giữa quá khứ và hiện tại. Đối với ông Phạm Quang Hồng, hầu đồng không chỉ là một nghi lễ, mà còn là một sứ mệnh. Người hành lễ phải làm gương, có đạo đức và tư duy sáng suốt để tạo dựng niềm tin nơi người dân. Đồng thời, thanh đồng cũng là người thay mặt Tiên, Thánh truyền tải những điều tốt lành, mang lại sự bình an và niềm tin cho cộng đồng.

Dù công việc hầu đồng vất vả và đòi hỏi nhiều tâm sức, nhưng trong đời sống thường nhật, Nghệ nhân Ưu tú Phạm Quang Hồng vẫn chu toàn vai trò của một người cha, người chồng mẫu mực, chăm lo và dạy dỗ con cái chu đáo.

Những ngày đầu bước chân vào thực hành hầu đồng, ông đối diện với không ít khó khăn. Việc một người đàn ông mặc trang phục sặc sỡ khi hành lễ khiến nhiều người dị nghị. Tuy nhiên, nhờ sự động viên từ các bậc tiền bối và ý chí mạnh mẽ, ông đã vượt qua định kiến xã hội và dần khẳng định vị thế trong lĩnh vực này.

Một trong những kỷ niệm đáng nhớ nhất của ông là lần đầu tiên tham gia khảo sát thực hành tín ngưỡng do UNESCO tổ chức. Tại sự kiện này, ông đã vinh dự nhận được giải Vàng và được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú - sự ghi nhận cho những đóng góp của ông trong lĩnh vực văn hóa tâm linh.

Từ năm 2014 đến nay, ông chính thức tham gia vào các hoạt động thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, chủ yếu tại các sự kiện lớn, trang trọng và đúng tiêu chuẩn. Việc tham gia hoàn toàn dựa trên tinh thần tự nguyện, phụ thuộc vào điều kiện và lời mời từ ban tổ chức, không đặt nặng yếu tố chi phí mà xuất phát từ tâm huyết gìn giữ di sản.

Theo ông, hiện tượng biến tướng trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu đang ngày càng phổ biến, biểu hiện ở việc đưa diễn xướng lên sân khấu không đúng bối cảnh, sử dụng trang phục lố lăng, truyền bá sai lệch bản chất nghi lễ.

Ông thẳng thắn chia sẻ: “Biện pháp cải thiện là phải nâng cao nhận thức, xem người thầy - người thực hành tâm linh - như một tấm gương sáng. Người thầy phải có đạo đức, phẩm chất và hiểu biết thấu đáo về các vị Thần, Tiên, Thánh. Tín ngưỡng thờ Mẫu cũng cần có sự giám sát từ các cơ quan chức năng; đồng thời, cần xây dựng các câu lạc bộ, tổ chức hội thảo, truyền thông sâu rộng để lan tỏa đúng hướng. Tuyệt đối tránh đưa hầu đồng lên sân khấu biểu diễn, cần bảo vệ tính thiêng liêng vốn có của nghi lễ.”

Đáng chú ý, để bảo tồn và phát triển nét đẹp của hầu đồng, theo ông Phạm Quang Hồng, cần xây dựng các kênh truyền thông chính thống, mời gọi những người có uy tín và chuyên gia am hiểu lĩnh vực tham gia phổ biến, chia sẻ kiến thức đúng đắn về tín ngưỡng. Làm được điều đó không chỉ góp phần giáo dục cộng đồng, mà còn thu hút khách du lịch, phát triển tín ngưỡng theo hướng văn minh và bền vững.

Các điệu hát trong nghi lễ thờ Mẫu vốn đã có từ lâu đời, là tài sản văn hóa cần được gìn giữ. Ông cho rằng không nên sáng tác mới tùy tiện, tránh làm mất đi tính cổ kính và bản sắc. Các điệu múa tâm linh cũng cần giữ được sự trang nghiêm, linh thiêng, không nên biến tấu thành hình thức sân khấu hóa. Văn hóa gắn liền với lịch sử - cần giữ đúng gốc rễ để không đánh đổi bản sắc truyền thống bằng những yếu tố phi nguyên bản.