Hòa Bình: Ban hành Đề án bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình" giai đoạn 2023 - 2030

Theo đó, mục tiêu chung của Đề án nhằm tăng cường quản lý nhà nước và đầu tư nguồn lực, điều kiện cơ sở vật chất cho nghiên cứu, sưu tầm, bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa của dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình" trên địa bàn tỉnh. Thực hiện có hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục lịch sử, truyền thống văn hóa tốt đẹp của người Mường ở các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị - xã hội nâng cao nhận thức để người dân tham gia bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa của dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình" trên địa bàn tỉnh. Đẩy mạnh công tác quảng bá, giới thiệu về giá trị di sản văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình" trong nước và quốc tế. Tu bổ, tôn tạo cảnh quan di tích Quốc gia Hang Xóm Trại, xã Tân Lập và Mái đá Làng Vành, xã Yên Phú, huyện Lạc Sơn di tích tiêu biểu của "Văn hóa Hòa Bình" tại tỉnh Hòa Bình để xây dựng hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, tiến tới trình UNESCO đưa vào danh mục di sản văn hóa của nhân loại; Lựa chọn một số di sản văn hóa tiêu biểu của dân tộc Mường lập dự án đầu tư xây dựng khu bảo tồn không gian văn hóa dân tộc Mường gắn với phát triển du lịch tại huyện Tân Lạc để giới thiệu, quảng bá giá trị văn hóa dân tộc Mường, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương và tỉnh Hòa Bình.

Các mục tiêu cụ thể gồm có: Về di sản văn hóa vật thể: Đầu tư xây dựng khu Bảo tồn không gian văn hóa dân tộc Mường gắn với phát triển du lịch tại huyện Tân Lạc, trong đó bao gồm: Bảo tồn không gian văn hóa dân tộc Mường, khu vực sân khấu trình diễn văn hóa Mường, ẩm thực của người Mường, khu vực tổ chức lễ hội Khai Hạ, khu vực làng người Mường cổ, các điểm du lịch, khu nghỉ dưỡng tại huyện Tân Lạc. Quy hoạch đối với khu vực Bảo tồn không gian văn hóa dân tộc Mường gắn với phát triển du lịch tại huyện Tân Lạc nhằm khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh để phát triển du lịch, dịch vụ, thương mại; Phục chế 20 trống đồng có giá trị tại Bảo tàng tỉnh Hòa Bình để bảo quản và trưng bày giới thiệu về di sản trống đồng của Hòa Bình; Tổ chức nghiên cứu, công bố mẫu kiến trúc nhà sàn cổ (bằng gỗ) và mẫu nhà sàn bằng vật liệu thay thế phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay, bảo đảm các nhu cầu sinh hoạt hiện đại, vệ sinh môi trường. Lựa chọn 05 điểm du lịch cộng đồng dân tộc Mường đầu tư hỗ trợ khôi phục nhà sàn Mường truyền thống để bảo tồn không gian văn hóa của người Mường phục vụ khách tham quan du lịch. Nghiên cứu, đề xuất việc xây dựng hồ sơ khoa học trình xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt danh lam thắng cảnh đối với Quần thể hang động Chùa Tiên xã Phú Nghĩa, huyện Lạc Thủy.

Về di sản văn hóa phi vật thể: Hoàn thiện hồ sơ khoa học di sản văn hóa Mo Mường trình Thủ tướng Chính phủ trình tổ chức UNESCO ghi danh vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp; Kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa, khôi phục, phát huy di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc Mường. Trong đó, lựa chọn lập hồ sơ 05 di sản văn hóa phi vật thể của người Mường đề nghị đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Bảo tồn 05 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình trong danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được bảo tồn, phát huy. Khôi phục, bảo tồn 05 lễ hội truyền thống tiêu biểu của dân tộc Mường Hòa Bình gắn với xây dựng sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn. Nghiên cứu, khôi phục một số trò chơi dân gian tiêu biểu của dân tộc Mường và phát triển trở thành môn thể thao đại chúng đưa vào trong hệ thống các giải thi đấu của tỉnh, khu vực và toàn quốc. Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa về ngữ văn dân gian, tiếng nói, chữ viết của người Mường tỉnh Hòa Bình. Nghiên cứu, sưu tầm và khai thác các loại hình nghệ thuật trình diễn độc đáo của dân tộc Mường dàn dựng một số chương trình nghệ thuật quy mô lớn để giới thiệu, quảng bá đến công chúng và du khách.

Về bảo tồn và phát huy nền "Văn hóa Hòa Bình": Tiến hành tu bổ, tôn tạo cảnh quan di tích quốc gia Hang xóm Trại, xã Tân Lập và Mái đá Làng Vành, xã Yên Phú, huyện Lạc Sơn di tích tiêu biểu của "Văn hóa Hòa Bình" tại tỉnh Hòa Bình để xây dựng hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, tiến tới trình UNESCO đưa vào danh mục di sản văn hóa của nhân loại. Quy hoạch các di tích tiêu biểu của "Văn hóa Hòa Bình" trên địa bàn tỉnh Hòa Bình nhằm khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh để phát triển du lịch, dịch vụ, thương mại; Lập dự án đầu tư tu bổ, tôn tạo cảnh quan di tích Hang xóm Trại, xã Tân Lập và Mái đá Làng Vành, xã Yên Phú, huyện Lạc Sơn phục vụ du khách. Tăng cường công tác quản lý đối với các di tích khảo cổ của nền "Văn hóa Hòa Bình" trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. Tiếp tục phối hợp với các cơ quan trung ương, các nhà khoa học trong nước và quốc tế tiến hành thám sát, khai quật và nghiên cứu xác định giá trị đối với các di tích khảo cổ của nền "Văn hóa Hòa Bình" trên địa bàn tỉnh. Tổ chức quảng bá, giới thiệu giá trị các di tích khảo cổ của nền "Văn hóa Hòa Bình" trên hệ thống truyền thông, mạng Internet. Biên soạn phát hành 01 cuốn sách giới thiệu về nền "Văn hóa Hòa Bình" trên địa bàn tỉnh Hòa Bình.

Đề án cũng đề ra 05 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm gồm có: Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý nhà nước; giải pháp về công tác chuyên môn nghiệp vụ; tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu về văn hóa dân tộc Mường Hòa Bình và nền "Văn hóa Hòa Bình"; đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực bảo tồn di sản văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình"; nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình" gắn với phát triển du lịch

Đề án được triển khai sẽ góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa các dân tộc Hòa Bình mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII đã đề ra; đáp ứng nhu cầu hưởng thụ và sáng tạo văn hóa tinh thần của mọi tầng lớp nhân dân, tăng cường đại đoàn kết các dân tộc, góp phần ổn định chính trị, giữ vững an ninh - quốc phòng, xây dựng nông thôn mới; hạn chế sự mai một các di sản văn hóa tiêu biểu của dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình; khơi dậy niềm tự hào dân tộc trong nhân dân, tạo cơ sở để xây dựng và phát triển văn hóa, con người đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước làm nền tảng tinh thần và trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Hòa Bình.

Về hiệu quả kinh tế, Đề án được triển khai sẽ góp phần trong việc khai thác giá trị di sản văn hóa dân tộc Mường và nền "Văn hóa Hòa Bình" để phát triển thành các sản phẩm du lịch đặc trưng, hấp dẫn của tỉnh Hòa Bình; từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, ngành nghề ở nông thôn nhất là đối với đồng bào dân tộc Mường vùng cao, vùng sâu, vùng xa, nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần giảm nghèo và phát triển bền vững; giải phóng sức lao động, tạo nguồn lực trực tiếp phát triển kinh tế - xã hội và tạo ra các sản phẩm văn hóa có giá trị phục vụ phát triển du lịch của tỉnh./.