Quảng Nam: Tháp Chăm Khương Mỹ bị "muối hóa", rêu mốc sau gần nửa năm trùng tu

Sẽ ảnh hưởng đến chất lượng công trình nếu không kịp thời xử lý

Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi tháp Bắc và tháp Giữa thuộc Khu di tích quốc gia tháp Chăm Khương Mỹ (xã Tam Xuân, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam) được khởi công từ cuối tháng 10.2019 và chính thức hoàn thành vào tháng 12.2022. Dự án có kinh phí đầu tư hơn 12,6 tỉ đồng, do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Nam làm chủ đầu tư, Viện Khoa học Công nghệ (Bộ Xây dựng) thi công.

Theo quy mô phê duyệt, dự án triển khai bảo tồn, tu bổ, phục hồi tháp Bắc với diện tích khoảng 57m2, chiều cao tháp là khoảng 16,9m; tháp Giữa với diện tích khoảng 75m2, chiều cao tháp là khoảng 18,7m.

Các hạng mục được thực hiện như phát quang bụi rậm, xử lý diệt cỏ dại trên thân tháp; hạ giải các khối xây sạt lở mất khả năng liên kết; phục hồi khối xây mặt ngoài tường tháp bằng gạch Chăm phục chế sử dụng phương pháp mài chập với chất kết dính là dầu rái; tu bổ khối xây lõi tường tháp bằng gạch Chăm phục chế sử dụng vữa truyền thống; tu bổ các chi tiết chạm khắc soi chỉ, hoa văn trên bề mặt tháp; chống mối mọt nền lòng tháp và bên ngoài tháp.

Tuy nhiên, chỉ mới nửa năm sau khi hoàn thành tu bổ, thời gian gần đây nhiều người dân, du khách phản ánh tình trạng xuất hiện rêu xanh bám quanh, những vết loang lổ màu trắng như bị “muối hóa” tại một số mảnh tường gạch mới trùng tu của khu tháp Bắc và tháp Giữa, gây mất thẩm mỹ. Nhiều khu vực tại tháp Giữa xuất hiện vệt trắng từ ngoài vào bên trong, có nơi xuất hiện rêu xanh bám xung quanh và hầu hết là ở khu vực mới trùng tu. Thậm chí, có một vài vị trí, hiện tượng này lan sang mảng tường gốc, hoa văn liền kề… Nhiều ý kiến cho rằng sở dĩ có tình trạng trên là do chất lượng, kỹ thuật nung gạch mới phục vụ trùng tu chưa đạt yêu cầu.

Trao đổi với PV, ông Phan Văn Cẩm, Giám đốc Ban Quản lý di tích và danh thắng tỉnh Quảng Nam xác nhận có hiện tượng nói trên tại hai khu vực tháp mới vừa trùng tu xong cách đây gần nửa năm của cụm tháp Khương Mỹ.

“Hiện tượng những vệt muối xuất hiện bên ngoài những viên gạch mới hình thành từ thành phần đất để sản xuất ra gạch dùng trùng tu công trình. Có thể đất sản xuất gạch dùng cho công tác trùng tu hai tháp vừa qua chưa đúng chuẩn, trong đất tích hợp hàm lượng muối cao, gạch làm ra từ nguồn đất đó cũng chứa hàm lượng muối dẫn đến khi sử dụng thời gian xuất hiện tình trạng “muối hóa” như trên. Về lâu dài, hiện tượng này sẽ ảnh hưởng đến chất lượng gạch cũng như công trình, ảnh hưởng đến yếu tố thẩm mỹ”, ông Cẩm nhận định.

Đề nghị chủ đầu tư dự án có biện pháp khắc phục

Theo ông Cẩm, từ trước đến nay nguồn gạch dùng cho công tác trùng tu tại các tháp ở Mỹ Sơn như tháp G với sự hỗ trợ kinh phí và chuyên gia của Chính phủ Italia; các tháp A, H, K với sự hỗ trợ về kinh phí và chuyên gia của Chính phủ Ấn Độ đều là gạch sản xuất tại địa phương, ở lò gạch tại khu vực La Tháp, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.

Theo kinh nghiệm, để xử lý muối bám trên gạch với phương pháp thủ công thì trước khi trùng tu thường đem gạch ngâm nước mát ba ngày đêm, sau đó thực hiện việc chà xát để đẩy muối dính phía ngoài viên gạch rồi đem phơi khô và thực hiện hai lần như vậy.

Còn về hiện tượng rêu mốc, rêu xanh xuất hiện ở các tháp, theo ông Cẩm là do mạch nước ngầm tầng nông thẩm thấu, lâu ngày thấm lên, “tấn công” vào các mảng tường của các tháp, nhất là khu vực từ dưới chân tháp lên 3-4m, tấn công cả trong lẫn ngoài, lâu ngày bị rêu xanh, ẩm mốc. Về lâu dài sẽ dẫn đến nguy cơ mủn gạch, nhất là gạch cũ xây dựng tháp Chăm là gạch “non” nên dễ bị phân rã, mủn, bong tróc. Gặp trời mưa nhiều, gạch hóa bột trôi thành nước đỏ ngầu xuống, lâu ngày xuất hiện cả những vệt lõm trong ngoài.

Ngoài ra, vị trí tháp Khương Mỹ ở bên trên nguồn nước ngầm hồ Phú Ninh, chỉ cần đào xuống tầm hơn 1,1m là đã gặp mạch nước, thời tiết mưa nhiều tạo điều kiện cho rêu mốc phát triển.

Ông Cẩm cũng cho biết, đơn vị cũng đã có báo cáo và đề xuất Sở VHTTDL tỉnh Quảng Nam có văn bản đề nghị chủ đầu tư dự án có biện pháp khắc phục tình trạng “muối hóa” tại khu vực tháp Giữa và tháp Bắc cụm tháp Khương Mỹ.

Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Nam, chủ đầu tư dự án cho biết, sau khi nhận phản ánh, đơn vị đã cử người đến ghi nhận thực tế, đồng thời sẽ mời đơn vị thi công đến kiểm tra trực tiếp để tìm hướng khắc phục tình trạng này. Được biết, gạch thực hiện dự án được mua từ tỉnh Bình Định, là loại gạch đặc biệt để trùng tu tháp.

Ngoài tháp Giữa và tháp Bắc vừa được trùng tu nói trên, thì khu vực tháp Nam của cụm tháp Chăm Khương Mỹ hiện cũng đã hư hỏng, xuống cấp khá nghiêm trọng. Nhiều mảng tường bên trong tháp bị rêu mốc, ẩm ướt, tiềm ẩn nguy cơ gạch bị bong tróc, vỡ vụn nếu không trùng tu khẩn cấp. Được biết vào năm 2021, UBND tỉnh Quảng Nam đã phê duyệt kinh phí gần 6 tỉ đồng để tu bổ tháp Nam nhưng đến nay vẫn chưa triển khai được do vướng một số hồ sơ thủ tục.