Thẩm định Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích quốc gia đặc biệt ATK Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn

Địa chỉ đỏ về giáo dục truyền thống cách mạng gắn với phát triển du lịch bền vững

Phát biểu mở đầu cuộc họp, ông Phạm Duy Hưng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn cho biết, thực hiện Quyết định số 2175/QĐ-TTg ngày 23/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt nhiệm vụ lập Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích quốc gia đặc biệt An toàn khu (ATK) Chợ Đồn, UBND tỉnh Bắc Kạn đã phối hợp với các bộ, ban, ngành Trung ương và các cơ quan liên quan tổ chức triển khai thực hiện, đến nay Đồ án Quy hoạch di tích quốc gia đặc biệt ATK Chợ Đồn đã hoàn thiện các nội dung theo quy định.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn, trong cuộc Cách mạng Tháng Tám và kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, ATK Chợ Đồn Bắc Kạn là nơi diễn ra nhiều hoạt động của Trung ương Đảng, Bác Hồ và các cơ quan Trung ương.

Năm 2016, quần thể di tích ATK Chợ Đồn được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt và nơi đây trở thành địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ trẻ Việt Nam. Di tích quốc gia đặc biệt ATK Chợ Đồn được quy hoạch với quy mô tổng diện tích 135ha và được chia thành 17 khu vực trong phạm vi 3 xã là Lương Bằng, Nghĩa Tá và Bình Trung thuộc huyện Chợ Đồn.

"Quy hoạch được thông qua sẽ là cơ sở giúp cho tỉnh Bắc Kạn huy động mọi nguồn lực để tu bổ, tôn tạo, phục dựng và phát huy giá trị của quần thể di tích trở thành điểm tham quan, hành hương về nguồn, là địa chỉ đỏ về giáo dục truyền thống cách mạng gắn với phát triển du lịch bền vững, góp phần nâng cao đời sống, phục vụ người dân địa phương", Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn nói và bày tỏ mong muốn nhận được nhiều ý kiến đóng góp và sự đồng tình, ủng hộ của các thành viên để Đồ án Quy hoạch sớm được Thủ tướng Chính phủ thông qua.

Tại cuộc họp, trình bày báo cáo Đồ án Quy hoạch di tích quốc gia đặc biệt ATK Chợ Đồn, đại diện đơn vị tư vấn cho biết, điểm nhấn khác biệt của di tích ATK Chợ Đồn với các ATK khác (như ATK Tân Trào, ATK Định Hoá) đó là, ATK Chợ Đồn là nơi ghi dấu ấn lớn, quan trọng trong lịch sử cách mạng, lịch sử quân sự, là nơi ghi dấu thời điểm gặp nhau của đoàn quân Nam tiến - Bắc tiến, mở ra cục diện mới cho cách mạng nước ta. Địa bàn ATK Chợ Đồn là một trong những chặng đường quan trọng trong hành trình lịch sử của Bác Hồ từ Pác Pó (Cao Bằng) về Tân Trào (Tuyên Quang), từ đó lãnh đạo thành công cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Nơi đây cũng diễn ra một số hoạt động ngoại giao quốc tế thời kỳ đầu cách mạng.

Quy hoạch ATK Chợ Đồn được đặt trong bối cảnh Quy hoạch xây dựng vùng chiến khu cách mạng ATK liên tỉnh Thái Nguyên - Tuyên Quang - Bắc Kạn và định hướng phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Bắc Kạn, qua đó khẳng định vai trò rất lớn, rất quan trọng của ATK Chợ Đồn trong tổng thể nói chung và với tỉnh Bắc Kạn nói riêng. Riêng đối với huyện Chợ Đồn, di tích là trọng điểm trong phát triển du lịch của huyện gắn với các sản phẩm du lịch, đặc biệt là du lịch về nguồn.

Tại cuộc họp, các thành viên Hội đồng thẩm định đã đóng góp ý kiến chi tiết vào báo cáo Đồ án Quy hoạch di tích quốc gia đặc biệt ATK Chợ Đồn, Bắc Kạn.

Không phục hồi tràn lan các công trình, tránh lãng phí ngân sách

Sau khi lắng nghe báo cáo Đồ án quy hoạch và các ý kiến phản biện, đóng góp của các thành viên trong Hội đồng thẩm định, kết luận buổi làm việc, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương nêu rõ, hồ sơ quy hoạch di tích quốc gia đặc biệt ATK Chợ Đồn đã được thực hiện rất công phu, kỹ lưỡng.

Cho ý kiến về nội dung quy hoạch, Thứ trưởng đề nghị đồ án cần bám sát theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt nhiệm vụ lập Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích quốc gia đặc biệt ATK Chợ Đồn.

Theo Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương, việc nghiên cứu mối liên quan giữa hệ thống các di tích gồm ATK Chợ Đồn (Bắc Kạn) ATK Tân Trào (Tuyên Quang) và ATK Định Hóa (Thái Nguyên) là rất quan trọng.

Thứ trưởng đề nghị cần phải đầu tư nhiều hơn nữa cho công tác nghiên cứu, đặc biệt là nghiên cứu thông qua các tư liệu lịch sử, bởi đối với di tích thì tính xác thực là rất quan trọng. "Chúng ta phải nghiên cứu và quyết định phục dựng di tích trên cơ sở khoa học, còn chỉ phục dựng trên cơ sở dự đoán mà không nghiên cứu kỹ rất dễ làm giảm giá trị các công trình", Thứ trưởng lưu ý.

Theo Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương, cần nghiên cứu và có so sánh ATK Chợ Đồn với các di tích ATK cũng như các di tích lịch sử cách mạng khác để rút kinh nghiệm, từ đó thấy được công trình nào nên phục dựng, công trình nào nên tôn tạo hoặc giữ nguyên, đồng thời lựa chọn cách phục dựng các công trình để tránh lãng phí ngân sách.

Thứ trưởng lưu ý không phục hồi tràn lan các công trình, chỉ nên ưu tiên tập trung phục dựng các công trình có giá trị và cần căn cứ vào tư liệu lịch sự về công trình đó để phục dựng chính xác. Tương tự cũng chỉ nên xây dựng một số nhà trưng bày tập trung chứ không phải điểm nào cũng xây dựng nhà trưng bày.

Cũng theo Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương, việc phân loại các công trình, cảnh quan thiên nhiên và cách phục hồi cảnh quan cũng cần được nghiên cứu sâu hơn nữa để đưa vào quy hoạch.

Đối với từng điểm di tích, có những điểm di tích ở gần khu dân cư thì phải có phương án giữ gìn, tôn tạo để giữ cảnh quan. Có những điểm di tích chưa rõ ràng về các sự kiện lịch sử thì cần pháp lý hóa và làm rõ trong hồ sơ di tích.

Bên cạnh đó, hệ thống giao thông kết nối các điểm di tích cần được nghiên cứu đầy đủ. Phải có các điểm dừng chân, biển chỉ dẫn, hệ thống các công trình phục vụ phải đồng bộ để du khách khi đến tham quan có thể đi theo lộ trình thống nhất. 

Đối với các công trình cải tạo sân vườn, cần làm sao để tránh sự nhàm chán, không nên "công viên hóa" các di tích mà nên để cảnh quan thiên nhiên. Liên quan đến phát triển du lịch, quy hoạch cần phù hợp để thuận lợi cho phát triển du lịch bền vững.

Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương cho biết, tại cuộc họp, 100% các thành viên Hội đồng nhất trí thông qua việc chỉnh sửa, bổ sung Đồ án. Thứ trưởng đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo để đơn vị tư vấn hoàn thành nhanh, tránh kéo dài để sớm trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.