Phú Yên: Nhiều chuyển biến tích cực trong công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa

Về công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và quảng bá di sản văn hóa luôn được các cấp, các ngành chú trọng và tổ chức thực hiện dưới nhiều hình thức phong phú và đa dạng như: Tuyên truyền, giới thiệu các nội dung, giá trị các di tích trên website của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và trên các phương tiện thông tin đại chúng của tỉnh và địa phương; quảng bá, giới thiệu hình ảnh và giá trị di sản văn hóa trong các chương trình xúc tiến du lịch, các sự kiện văn hóa, hội nghị, hội thảo, hội chợ du lịch nội địa và quốc tế,…

Về công tác kiểm kê, xếp hạng, ghi danh di sản văn hóa trong 05 năm qua. Cụ thể, về di tích, thực hiện quy định của Luật di sản văn hóa, công tác kiểm kê được thực hiện định kỳ 5 năm một lần. Sở VHTTDL phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố tổ chức kiểm kê di tích trên địa bàn tỉnh và tham mưu UBND tỉnh công bố Danh mục kiểm kê di tích (tại Quyết định số 2038/QĐ - UBND ngày 26/10/2018) với tổng số di tích được kiểm kê trên địa bàn tỉnh là 205 di tích. Trên cơ sở Danh mục kiểm kê di tích được công bố, hàng năm Sở VHTTDL thực  hiện từ 3-4 hồ sơ khoa học di tích cấp tỉnh và 01 hồ sơ khoa học di tích quốc gia hoặc di tích quốc gia đặc biệt. Một số địa phương đã chủ động bố trí kinh phí lập hồ sơ khoa học di tích đề nghị xếp hạng di tích cấp tỉnh.

Trong  05 năm (2017 - 2022),  có 45 di tích được xếp hạng (trong đó: 02 di tích quốc gia đặc biệt; 03 di tích quốc gia; 40 di tích cấp tỉnh) nâng tổng số di tích được xếp hạng toàn tỉnh hiện nay là 105 di tích (trong đó: 02 di tích quốc gia đặc biệt, 21 di tích quốc gia, 82 di tích cấp tỉnh). 

Về bảo tàng, công tác nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê hiện vật bảo tàng được thực hiện thường xuyên. Trong 5 năm qua, bảo tàng tỉnh sưu tầm được 546 hiện vật nâng tổng số hiện vật bảo tàng lên 6.172 hiện vật.

Về di sản văn hóa phi vật thể, thực hiện quy định tại Thông tư số 04/2010/TT-BVHTTDL ngày 30/6/2010 của  Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định việc kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể và lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể để đưa vào Danh  mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức kiểm kê, nhận diện 152 di sản, gồm các loại hình: Tiếng  nói, chữ viết (01 di sản); Ngữ văn dân gian (02 di sản); Nghệ thuật trình diễn dân gian (20 di sản); Tập quán xã hội và  tín ngưỡng (79 di sản); Lễ hội truyền thống (05 di sản); Nghề thủ công truyền thống  (26  di sản); Tri thức dân gian (19 di sản). Trên cơ sở đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã lựa chọn và lập hồ sơ khoa học di sản đề nghị đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.  Trong 05 năm qua (2017-2022) có 03 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nâng tổng số di sản được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia trên địa bàn tỉnh là 06 di sản (Nghệ thuật Bài chòi tỉnh Phú Yên; Lễ hội cầu ngư tỉnh Phú Yên; Nghệ thuật trình diễn trống đôi, cồng ba, chiêng năm của dân tộc Ba Na huyện Đồng Xuân; Lễ cúng trưởng thành của người Ê Đê Phú Yên; Nghề làm nước mắm ở Phú Yên; Nghề làm bánh tráng Phú Yên).

Bên cạnh đó, công tác tu bổ, tôn tạo di tích trong 05 năm qua, trong 5 năm qua (2017 - 2022), bằng nguồn vốn hỗ trợ của Chương trình mục tiêu phát triển văn hóa, ngân sách tỉnh, ngân sách địa phương và nguồn thu phí tham quan, Sở VHTTDL và UBND  các huyện, thị xã, thành phố đã thực hiện tu bổ, tôn tạo di tích một số di tích quốc gia đặc biệt, di tích quốc gia và di tích cấp tỉnh. Cụ thể, với di tích quốc gia đặc biệt, di tích quốc gia, Sở đã triển khai nâng cấp, duy tu, sửa chữa các công trình thuộc di tích Căn cứ của tỉnh Phú Yên trong kháng chiến chống Mỹ (Di tích Nhà thờ Bác Hồ, Hội trường Mùa Xuân) với kinh phí 5,990 tỷ đồng (giai đoạn 2017-2019); Nâng cấp sửa chữa di tích lịch sử quốc gia - nơi Thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên tỉnh Phú Yên với kinh phí 130 triệu đồng (năm 2019); Tu bổ, tôn tạo di tích Địa điểm diễn ra cuộc Đồng khởi Hòa Thịnh với tổng mức đầu tư 20,124 tỷ đồng (vào các năm 2015, 2018, 2019, 2020); Tu bổ, tôn tạo di  tích đền thờ Lương Văn Chánh với kinh phí gần 6 tỷ đồng (năm 2018); Tu bổ, tôn tạo di tích Lẫm Phú  Lâm với kinh phí 1,3 tỷ đồng (năm 2018, 2019);…

Các di tích cấp tỉnh đã được triển khai nâng cấp, gồm: Tu bổ Bia tưởng niệm di tích những vụ thảm sát Hòa Hiệp Nam với kinh phí 200 triệu đồng  (năm 2017);  Tu bổ, tôn tạo di tích Lăng Phú Lạc với kinh phí 500 triệu đồng (năm 2020); Tu bổ di tích lịch sử Mộ Nguyễn Hào Sự (xã Xuân Phước) với kinh phí 388,293 triệu đồng (năm 2018); Tu bổ, tôn tạo di tích  lịch sử  -  văn hóa cấp tỉnh Lăng Ông Hòa Lợi (xã Xuân Cảnh) với kinh phí 250 triệu đồng (năm 2018);...