Trở lại vụ việc sai phạm tại động Tiên Sơn: “Không thể có chuyện di tích văn hóa của Nhà nước giao cho doanh nghiệp tư nhân quản lý”

Mặc dù UBND TP Thanh Hóa và Sở VHTTDL Thanh Hóa đã ra văn bản đề nghị UBND phường Hàm Rồng “khẩn trương thực hiện việc thu hồi lại công tác quản lý di tích động Tiên Sơn từ Công ty cổ phần du lịch Kim Quy để trực tiếp quản lý theo quy định tại Điều 5, Luật Di sản văn hoá”, đồng thời yêu cầu Công ty cổ phần du lịch Kim Quy “khẩn trương thực hiện việc bàn giao lại công tác quản lý di tích động Tiên Sơn cho UBND phường Hàm Rồng theo quy định”, thế nhưng cho đến thời điểm hiện nay, Công ty cổ phần du lịch Kim Quy vẫn chưa bàn giao Di tích lịch sử - văn hoá và danh lam thắng cảnh động Tiên Sơn cho Nhà nước quản lý.

Dân làng Đông Sơn nói gì?

Công ty cổ phần du lịch Kim Quy đóng trên địa bàn làng Đông Sơn, phường Hàm Rồng, thành phố Thanh Hóa đã có nhiều sai phạm nghiêm trọng. Theo đó, Công ty đã xây dựng các hạng mục công trình cả trong và ngoài động Tiên Sơn khi chưa lập dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, vi phạm Luật Di sản văn hóa. Ngoài ra, thời điểm năm 2008, Công ty xây mới Nhà Hội quản khi chưa được cơ quan có thẩm quyền giao đất, chưa có giấy phép của Sở Xây dựng, vị trí xây dựng sai mặt bằng quy hoạch đã được phê duyệt. Tại thời điểm mới xây, việc lập các ban thờ không đúng với nội dung, tính chất, thờ tự của Nhà Hội quản. Năm 2017, Công ty đã xây dựng các dãy nhà lợp mái tôn không có giấy phép xây dựng và không nằm trong các hạng mục được phê duyệt trong mặt bằng quy hoạch. Các sai phạm này đã được UBND thành phố Thanh Hóa kiểm tra, lập biên bản và yêu cầu Công ty cổ phần du lịch Kim Quy tháo dỡ, trả lại mặt bằng đúng với tổng mặt bằng đã được phê duyệt.

Theo ông Nguyễn Văn Vệ, Trưởng làng Đông Sơn (phường Hàm Rồng), động Tiên Sơn là một phần quan trọng không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của người dân địa phương từ bao đời nay. Không chỉ là một trong những danh thắng đẹp nổi tiếng của xứ Thanh, trong kháng chiến chống Mỹ, động Tiên Sơn cũng là nơi che chắn bom đạn cho người dân trong làng, vì thế việc bảo vệ, phát huy giá trị di tích này là việc hết sức cấp thiết và phải dựa trên cơ sở các quy định của pháp luật. Thế nhưng, gần 18 năm nay, di tích văn hóa cấp tỉnh lại được chính quyền địa phương giao cho một doanh nghiệp quản lý, khiến người dân làng Đông Sơn bức xúc, khiếu kiện kéo dài. “Hiện nay dư luận trong nhân dân làng Đông Sơn chúng tôi đề nghị khẩn thiết thu hồi lại di tích. Đây là di tích cấp tỉnh thì phải do Nhà nước và Nhân dân làng Đông Sơn quản lý theo Luật Di sản văn hóa”, ông Vệ nêu quan điểm và cho biết thêm: “Mong muốn của người dân chúng tôi là sau khi thu hồi việc quản lý Di tích động Tiên Sơn, chính quyền và các cơ quan chức năng tiến hành tổ chức hoạt động và phát huy giá trị của di tích theo quy định của Luật Di sản văn hóa, để tới đây người dân chúng tôi được thụ hưởng, tạo thêm công ăn việc làm, tăng thêm nguồn thu nhập, góp phần phát triển kinh tế, xã hội của địa phương”.

Là một người dân làng Đông Sơn, ông Lê Xuân Thành (65 tuổi) bức xúc: “Không thể có chuyện di tích văn hóa của Nhà nước, của Nhân dân làng Đông Sơn lại giao cho doanh nghiệp tư nhân quản lý. Bây giờ chỉ mong chính quyền và các cấp, các ngành sẽ tiếp thu ý kiến của người dân để sớm thu hồi lại di tích cho Nhà nước và người dân trong làng quản lý theo quy định của Luật Di sản văn hóa”.

Chính quyền và người dân phản đối việc bổ sung Công ty cổ phần Kim Quy là thành viên Ban quản lý động Tiên Sơn (mới)

Liên quan đến Kết luận số 3951 ngày 30.8.2022 của Sở VHTTDL Thanh Hóa về thanh tra công tác quản lý nhà nước đối với Di tích danh lam thắng cảnh động Tiên Sơn, sau khi tiến hành thu hồi di tích động Tiên Sơn thì Sở kiến nghị: “Rà soát, kiện toàn lại Ban quản lý/Tổ quản lý, bảo vệ di tích danh thắng động Tiên Sơn với các thành phần có sự tham gia của Lãnh đạo xã, Mặt trận Tổ quốc, Hội Người cao tuổi (...) và bổ sung thành viên là Công ty cổ phần du lịch Kim Quy…” đã không nhận được sự đồng tình của chính quyền và người dân.

Ông Nguyễn Văn Vệ, Trưởng làng Đông Sơn nêu quan điểm: “Công ty cổ phần du lịch Kim Quy là một doanh nghiệp tư nhân đóng trên địa bàn trước đó đã có nhiều vi phạm thì không nên đưa vào ban quản lý”. Còn ông Lê Xuân Thành thẳng thắn: “Việc kiến nghị đưa Công ty cổ phần du lịch Kim Quy vào thành viên Ban Quản lý di tích động Tiên Sơn khiến người dân làng Đông Sơn chúng tôi rất phẫn nộ và không đồng tình. Công ty cổ phần du lịch Kim Quy là một doanh nghiệp đang sai phạm thì không thể đưa vào thành viên ban quản lý được. Chúng tôi đã có nhiều đơn thư kiến nghị gửi các cơ quan chức năng về việc này rồi. Việc làm bây giờ là khẩn trương thu hồi lại di tích của Nhà nước theo quy định của Luật Di sản văn hóa”.

Liên quan đến phản ánh của người dân làng Đông Sơn, trao đổi với phóng viên Văn Hóa, Chủ tịch UBND TP Thanh Hóa Trịnh Huy Triều cho biết, đã nắm được thông tin phản ánh của người dân, đồng thời khẳng định Thành phố chưa thực hiện nội dung bổ sung Công ty cổ phần du lịch Kim Quy là thành viên Ban quản lý động Tiên Sơn theo như Kết luận thanh tra Sở VHTTDL. “Thành phố còn đang nghiên cứu và xem xét tư cách quản lý của Công ty cổ phần du lịch Kim Quy thì làm sao đưa vào được. Hiện nay, nếu có quy định nào của pháp luật cho phép một doanh nghiệp tư nhân hay tổ chức nào đó ngoài Nhà nước không phải cấp phường xã, trung tâm quản lý cấp huyện, mà được quản lý di tích cấp tỉnh thì thành phố sẵn sàng bàn giao ngay, vấn đề bây giờ là thành phố chưa tìm ra được quy định pháp luật để thực hiện nội dung này trong kết luận thanh tra”, ông Triều nói.

Công ty cổ phần du lịch Kim Quy có cố tình chây ì?

Di tích động Tiên Sơn đã được xếp hạng lại cấp tỉnh từ năm 2020 nhưng đến nay việc thu hồi lại di tích về cho Nhà nước quản lý theo đúng quy định của Luật Di sản văn hóa vẫn chưa thực hiện được. Vì sao?

Ông Trịnh Huy Triều, Chủ tịch UBND TP Thanh Hóa cho biết: Thành phố đã ban hành rất nhiều văn bản chỉ đạo UBND phường Hàm Rồng yêu cầu Công ty cổ phần du lịch Kim Quy bàn giao lại di tích theo đúng quy định của Luật Di sản văn hóa, tuy nhiên cứ mỗi lần có văn bản là Công ty cổ phần du lịch Kim Quy lại có đơn kiến nghị. “Đã hơn một năm nay cứ chây ì như vậy, tuy nhiên quan điểm của thành phố là thực hiện theo quy định pháp luật”, Chủ tịch UBND TP Thanh Hóa kiên quyết.

Làm việc với lãnh đạo UBND phường Hàm Rồng, Chủ tịch UBND phường Hàm Rồng, bà Lê Thị Thanh cho biết: Thực hiện Kết luận số 3787/KL-UBND ngày 20.7.2021 của Chủ tịch UBND thành phố Thanh Hóa về việc kiểm tra việc quản lý, đầu tư, khai thác Khu di tích động Tiên Sơn trong khu di tích lịch sử văn hóa Hàm Rồng, phường Hàm Rồng, ngày 16.12.2021, UBND phường đã có thông báo số 158/TB-UBND của UBND phường Hàm Rồng về việc đơn phương chấm dứt hợp đồng số 01/HĐ-KT ngày 25.7.2005 giữa UBND phường Hàm Rồng và Công ty cổ phần du lịch Kim Quy, đồng thời ban hành Quyết định số 1520/ QĐ-UBND ngày 22.12.2021 của UBND phường Hàm Rồng về việc giải thể Ban quản lý động Tiên Sơn được thành lập theo Quyết định số 02/QĐ-UB ngày 29.12.2004.

Ngày 4.1.2022, UBND phường Hàm Rồng gửi giấy mời về việc tổ chức nhận bàn giao di tích động Tiên Sơn theo Biên bản bàn giao Động số 02/BB-UB của UBND phường Hàm Rồng ký ngày 8.1.2005. Công ty cổ phần du lịch Kim Quy đã ủy quyền cho bà Đỗ Thị Thu – Phó Giám đốc chịu trách nhiệm giải quyết các vấn đề liên quan đến Hợp đồng hợp tác kinh doanh với UBND phường Hàm Rồng. Tuy nhiên, ngày 4.1.2022, bà Đỗ ThịThu báo cáo đang ốm nằm viện và không cử người đại diện đến làm việc nên UBND phường chưa thực hiện được việc bàn giao.

Ngày 17.1.2022, UBND phường Hàm Rồng tiếp tục mời Công ty cổ phần du lịch Kim Quy tổ chức nhận bàn giao các hạng mục, công trình, đất đai theo biên bản bàn giao động Tiên Sơn số 02/BB-UB của UBND phường Hàm Rồng ký ngày 8.1.2005 và kiểm kê, xác định khối lượng thực tế Công ty cổ phần du lịch Kim Quy đã đầu tư, xây dựng tại di tích. Tuy nhiên, Công ty cổ phần du lịch Kim Quy không có người đại diện đến làm việc và nêu nhiều lý do khác nhau; khi đoàn đến làm việc tại di tích, những người thực hiện tại khu du lịch có những hành động quay phim, chụp ảnh... không hợp lý, gây khó khăn cho đoàn làm việc. Vì vậy việc nhận bàn giao di tích động Tiên Sơn để quản lý, khai thác theo quy định chưa thực hiện được.

“Mặt khác, UBND phường cũng xin được trao đổi thêm: Trong các Hội nghị làm việc với Công ty cổ phần du lịch Kim Quy (cụ thể là bà Đỗ Thị Thu và ông Nam là con bà Thu) luôn đặt máy điện thoại để quay và ghi âm mặc dù chủ tọa Hội nghị không cho phép, sau đó cắt, dán những câu ngắn và cung cấp cho các cơ quan báo chí để tố cáo cá nhân Chủ tịch phường, những việc làm như vậy gây bức xúc, khó khăn cho người chủ trì. Sự việc ngày 17.1.2022 cũng như vậy, đã gây khó khăn và không thoải mái cho những người thực thi nhiệm vụ vào làm việc”, Chủ tịch UBND phường Hàm Rồng thông tin.

Liên quan vấn đề này, khi chúng tôi đặt câu hỏi liên quan đến việc sau khi Di tích động Tiên Sơn được cấp đổi bằng xếp hạng công nhận là di tích cấp tỉnh từ năm 2020 nhưng vì sao đến thời điểm này Công ty vẫn chưa bàn giao lại cho Nhà nước quản lý, bà  Đỗ Thị Thu, Phó Giám đốc Công ty cổ phần du lịch Kim Quy cho biết: “Hiện nay, UBND tỉnh Thanh Hóa đã có chỉ đạo các cơ quan ban ngành và Công ty cổ phần du lịch Kim Quy triển khai thực hiện nghiêm kết luận, kiến nghị của Sở VHTTDL Thanh Hóa tại Kết luận số 3951. Chúng tôi đang phối hợp với cơ quan nhà nước để thực hiện nghiêm chỉ đạo của UBND tỉnh Thanh Hóa và không có ý kiến gì thêm”.

Thế nào là thực hiện nghiêm khi “Qua các lần thông báo và làm việc, Công ty cổ phần Kim Quy không thống nhất báo cáo, không nhận văn bản, không thống nhất về việc thanh lý hợp đồng, không ký biên bản làm việc, không chấp hành nội dung thông báo, không hợp tác, không có người đại diện đến làm việc và nêu nhiều lý do khác nhau, không phối hợp khi đoàn đến làm việc tại di tích…, gây khó khăn cho UBND phường. Vì vậy việc nhận bàn giao di tích động Tiên Sơn để quản lý, khai thác theo quy định chưa thực hiện được” theo như văn bản của UBND phường Hàm Rồng?

Thế nào là thực hiện nghiêm khi “cứ mỗi lần có văn bản là Công ty cổ phần du lịch Kim Quy lại có đơn kiến nghị. Đã hơn một năm nay cứ chây ì như vậy” theo như lời của Chủ tịch UBND TP Thanh Hóa?

Chẳng lẽ “phép vua” lại thua "lệ" một doanh nghiệp tư nhân? Chẳng lẽ di sản văn hóa của Nhà nước mãi để phó mặc cho một công ty tư nhân quản lý và khai thác, trái với quy định pháp luật? Câu hỏi này xin chuyển về các cơ quan chức năng và UBND tỉnh Thanh Hóa.