TP Hà Tĩnh: Lễ hội bắt cá truyền thống Hồ Đập Lổ - Nét đẹp văn hóa truyền thống dân gian được khôi phục

Xã Thạch Hưng tiền thân là xã Trung Tiết, tổng Thượng Nhị thuộc phủ Thạch Hà, nay thuộc thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh. Xã Thạch Hưng được tái thành lập ngày 25/12/1955 gồm có 4 làng dân cư đó là: làng Kinh Thượng, làng Hậu Hạ, làng Thuý Hội, làng Kinh Hạ và được chia thành 6 thôn: thôn Kinh Nam, Trung Hưng thuộc làng Kinh Thượng; thôn Hoà, thôn Bình thuộc làng Hậu Hạ, Thuý Hội và Tiến Hưng.

Địa hình xã có nhiều sông, hồ, ao, rạch. Một bộ phận không nhỏ nhân dân sinh sống bằng nghề cá. Cũng do địa hình có nhiều hồ đập, hói nhỏ nên công cụ bắt cá của người dân xã Thạch Hưng cũng khác với những nơi có hồ to, sông lớn. Ngoài các dụng cụ chài, lưới, vó, nơm… truyền thống thì Thạch Hưng còn có một công cụ độc đáo tạo nên nét văn hóa truyền thống không lẫn vào đâu được đó là bắt cá bằng "lưới mò".

Lưới mò là 1 mảnh lưới nhỏ, phía trên có dây đeo vào cổ, hai bên lưới mắc vào 2 cánh tay. Khi bắt cá người đeo Lưới mò dùng tay để trực tiếp bắt cá và sử dụng mảnh lưới để hỗ trợ mò cá như một cái nhủi tre nhưng cơ động, thuận tiện hơn. Trước đây, xã Thạch Hưng có làng nghề Lưới mò với vài trăm hộ hành nghề. 

Lễ hội bắt cá truyền thống xã Thạch Hưng trước đây được tổ chức tại đập Đồng Hà, nằm về phía Đông Nam xã Thạch Hưng. Hàng năm, Lễ hội thu hút hàng ngàn người dân trong và ngoài địa bàn đến tham dự, cùng trổ tài bắt cá.

Trải bao thăng trầm biến cố của lịch sử, Lễ hội bắt cá truyền thống của xã Thạch Hưng đã bị mai một. Làng nghề cá cũng đã thay đổi, những tấm Lưới mò cứ mất dần, ra đi theo năm tháng, mang theo nét đẹp văn hóa truyền thống trị thủy, thuần ngư của cư dân bản địa.

Từ năm 2022, Lễ hội bắt cá truyền thống xã Thạch Hưng sẽ chính thức được khôi phục. Năm nay, Lễ hội được tổ chức vào ngày Chủ nhật 07/8/2022 tức ngày 10/7 năm Nhâm Dần, tại Hồ Đập Lổ thuộc thôn Tiến Hưng xã Thạch Hưng. Ngoài công cụ hỗ trợ truyền thống bằng Lưới mò, Ban tổ chức Lễ hội còn cho phép người dân được dùng thêm nơm, nhủi và các dụng cụ thô sơ khác để bắt cá. Đối tượng là người lớn và người từ 15 tuổi trở lên, phải là người biết bơi.

Từ đây, người dân Thạch Hưng nói riêng và Thành phố Hà Tĩnh nói chung sẽ lại được chứng kiến những mùa lễ hội với không khí náo nhiệt, tươi vui, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống, diễn ra hàng năm tại Hồ Đập Lổ.