Ở nơi dùng thịt chuột làm sính lễ cho nhà gái

Chuột là những động vật quen thuộc của người miền núi, dù chẳng mấy ai ưa thích chuột. Ấy thế mà với người Khơ mú ở Kỳ Sơn (Nghệ An), thịt chuột lại không thể thiếu trong lễ ăn hỏi của nhà trai đến nhà gái. Theo những người hiểu biết về phong tục cưới của cộng đồng Khơ Mú thì đây là một phong tục cổ.

Trước kia, ở xã Keng Đu, huyện Kỳ Sơn, Nghệ An, việc chuẩn bị cho một đám cưới của nhà trai rất cầu kỳ. Rượu nấu rượu cần, lợn gà và bạc nén là những lễ vật quan trọng. Trong một cuộc trao đổi trước đây, một cao niên trú bản Huồi Phuôn (Keng Đu) cho biết: Thịt chuột cũng quan trong không kém bạc nén”. Theo phong tục của cộng đồng thì túc cưới của người Khơ mú có 3 đám lớn, nhỏ khác nhau. Đám thứ nhất gọi là “đổ rượu”, sau đó là đám hỏi rồi mới đến đám cưới. Trước khi đi hỏi vợ, chính tay người con trai phải lên rừng đánh bẫy bắt chuột đem về mổ bụng, sấy khô trên gác bếp để làm sinh lễ đi hỏi vợ.

Ngày hỏi vợ, ông mối sẽ cùng họ nhà trai mang theo lễ vật đến nhà gái. Ngoài rượu, lợn, gà, bạc nén, tất nhiên không thể thiếu thịt chuột khô.

Ở một số dòng họ, thịt chuột được thay thế bằng thịt sóc. Người ta mổ bụng rồi sấy khô những con sóc để làm sính lễ đến nhà gái.

Về số lượng thịt chuột hoặc sóc cùng tùy thuộc vào khả năng của từng gia đình. “Nhưng ít nhất cũng phải 1kg trở lên”, một cán bộ Văn hóa huyện Ký Sơn chia sẻ.

Đối với người Khơ mú ở xã Bảo Thắng (Kỳ Sơn), sinh lễ đi hỏi vợ phải có một cặp sóc và một cặp chuột. Mỗi loài đều phải có đực, có cái. Ngày nay, nét phong tục này cũng đã mai một.

Về nguyên nhân của sự mai một của nét phong tục lạ này được giải thích một cách khá đơn giản. Ngày nay, rừng đã thu hẹp diện tích, chuột và sóc cũng dần ít đi. Nhiều khi việc tìm được 1 đôi sóc, 1 đôi chuột lại đòi hỏi phải có đực, có cái thật chẳng khác nào tìm con gà chín cựa, như sinh lễ mà vua Hùng Vương đặt ra cho Sơn tinh và thủy Tinh.