Khu mộ táng cá Ông Voi khủng nhất Việt Nam (Kỳ cuối)

Do quá nhiều hài cốt, không còn chỗ chứa, ban tế tự đã nhiều lần tổ chức hỏa thiêu. Năm 2005, ban tế tự đã hỏa thiêu hàng ngàn bộ hài cốt lớn nhỏ. Năm nào cũng có “ông” lụy vào bờ biển khu vực này.

Ngư dân ở đây cho rằng, Phước Hải là nguyên quán của “ông” nên khi biết sắp qua đời, “ông” đã hồi cố hương để lụy. Rất nhiều lần, ngư phủ gặp cá voi già lờ đờ trôi vào bờ nằm chờ vãng sanh. Những trường hợp như vậy, ngư phủ sẽ tập trung lại, cùng nhau chăm sóc giây phút cuối đời cho cá voi cho đến khi chết.

Người ta đã nhiều lần chứng kiến cá voi khỏe mạnh bơi dìu cá voi sắp chết từ biển khơi vào tận bờ. Khi “ông” lụy dưới nước, bên cạnh cái xác luôn luôn có 1 cặp cá đao, một cặp tôm, một cặp mực bơi quanh hộ tống cho đến khi cái xác được người vớt lên bờ. Từ hiện tượng đó, người ta càng tin rằng cá voi là linh thần biển khơi.

Tại Dinh Ông Nam Hải vẫn còn lưu giữ 1 đoạn xương sống cá voi khổng lồ đã hóa thạch. Đường kính của xương đĩa đệm khoảng 30 cm. Những bậc kỳ lão của làng chài Phước Hải không biết đoạn xương đó được phát hiện khi nào nhưng có thể đó là nguyên cớ ngư dân vùng này cất miếu thờ. Căn cứ vào những câu chuyện truyền khẩu từ đời này sang đời khác thì đó là mẫu xương của cá voi Đại Thần Tướng Quân.

Ở đình Thắng Tam, được xây dựng vào năm Giáp Thân (1824), hiện vẫn thờ bộ xương đầu cá voi khổng lồ trôi dạt vào bãi biển Tầm Dương, được ngư dân Vũng Tàu phát hiện đem về thờ cách nay hơn 100 năm.

Ở một dinh thờ cá voi ở Phước Tĩnh lưu giữ thờ phụng một phần xương đuôi.

Đó là lý do vào lệ cúng hàng năm, khi "động thinh xây chầu", pháp sư ở đình Thắng Tam phải bắc ghế leo lên cao, pháp sư ở đình Phước Hải đặt trống nằm ngang mặt đất và pháp sư ở Phước Tĩnh úp trống sát mặt đất. Người ta cho rằng, Dinh thờ ông ở Phước Tĩnh thờ khúc đuôi nên gọi là Hạ dinh, ở Phước Hải thờ phần thân là Trung dinh và ở Thắng Tam thờ phần đầu nên gọi là Thượng dinh.

Nguyên cớ thờ cá voi được những ngư phủ ở vùng này giải thích bằng 1 truyền thuyết truyền đời xuất hiện trong đời sống từ hàng trăm năm trước rằng, Phật Quán Thế Âm Bồ Tát được Thượng đế ban cho chức Nam Hải Bồ Tát chuyên cứu nạn con người trên bể cả. Tuân lệnh Thượng đế, đức Phật bà xé chiếc áo cà sa làm vạn mảnh thả khắp mặt biển rồi dùng phép màu hóa thành cá ông voi để cứu giúp thuyền bè gặp nạn. Phật bà còn phong cho cá ông voi chức Nam Hải Đại Vương. Ngoài ra, Phật bà còn truyền cho ngư dân 12 câu nguyện cầu gọi là "thập nhị đại nguyện" để mỗi lần gặp nạn, đọc to lên, "ông" sẽ xuất hiện dìu tàu vào bờ. Do một lần lười biếng không cứu kịp thời 1 vụ đắm tàu, cá voi Đại thần bị Quán Âm Bồ tát phạt phải chết phân thây thành 3 khúc.

Còn trong các sách "Gia Định thành thông chí" của Trịnh Hoài Đức, "Thoái thực ký văn" của Trương Quốc Dụng, "Đại Nam nhất thống chí" của Quốc sử quán triều Nguyễn đều kể rằng hầu hết những chuyến bôn đào trên biển của Nguyễn Ánh, mỗi khi tàu gặp nạn đều có cá ông voi xuất hiện cứu nguy. Sau này, khi phục quốc, Nguyễn Ánh đã phong cho cá ông voi chức "Đại tướng quân", đồng thời truyền chiếu chỉ quy định làng nào bắt gặp cá ông voi lụy (chết) phải trình báo với chính quyền sở tại. Chính quyền sở tại dùng ngân khố tổ chức mai táng, cúng tế long trọng.

Đến thời vua Minh Mạng cá voi lại được phong chức "Nam Hải Cự Tộc Ngọc Lân Thượng Đẳng Thần". Ngoài ra, các tài liệu khảo cứu cũng cho thấy Vua Thiệu Trị cũng từng ban 8 đạo sắc phong thần vào năm 1845 và 1846; Vua Tự Đức ban 4 đạo sắc vào năm 1850 và 1 đạo sắc vào năm 1853 cho loài cá này.

Ngoài ra, rất nhiều ngư phủ đã từng gặp nạn bão biển khi lênh đênh giữa trùng khơi đều được cá voi cặp kè mạn tàu đưa vào tận bờ.

Có thể đó là lý do, chỉ những ngư phủ dọc biển phía Nam thờ cá ông voi. Dân gian xưa có câu "tại Bắc vi ngư, tại Nam vi thần" (Ở miền Bắc chỉ là cá nhưng ở phía Nam là thần).

Vì tôn thờ nên những ngư phủ phía Nam gọi cá voi bằng danh xưng kính cẩn như: Ông Nam Hải, Nam Hải Đại tướng quân, Nhân Ngư, Đức Ngư... Một số địa phương còn gọi cá voi lớn là “ông”, cá voi đực loại nhỏ là “cậu”, cá voi cái loại nhỏ là “cô”.

Từ trước đến nay, khu mộ táng cá voi ở làng biển Tam Hải, Núi Thành, Quảng Nam được cho là lớn nhất Việt Nam. Tuy nhiên, khu mộ táng này cũng chỉ lưu giữ được hơn 500 ngôi mộ. Trong khi đó, làng chài Phước Hải đã từng lưu giữ hàng ngàn bộ hài cốt.

Năm 2011 Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam xác nhận Ngọc Lăng Nam Hải là "nghĩa địa cá ông lớn nhất Việt Nam"./.